Nerea Kamio, ikertzailea.
Donostiako Parte Zaharreko inpaktu soziokulturala aztertu du Nerea Kamiok (Getaria, 1989). Gestio Turistikoaren Berrikuntzan espezializatu da getariarra eta zenbait datu interesgarri bildu ditu.
Masterra egin duzu Bartzelonan, baina aurretik turismo ikasketak egin zenituen.
Deustuko Unibertsitatean egin nituen turismo ikasketak 2007-2011 ikasturtean; ondoren, Balentziaga Museoan egon nintzen gidari eta harrera lanetan; eta azken hiru urteetan Getariako turismo bulegoan egiten dut lan.
Eta nolatan animatu zinen masterra egitera?
Turismo ikasketak oso bideratuta daude enpresa mundura, arlo pribatura. Niri gestio publikoa interesatzen zitzaidan eta azken urtean landu genuen gehienbat gai hori. Jarraitzeko gogoz geratu nintzen, master hau ikusi nuen, eta animatu egin nintzen. Gainera, turismo bulegoan lanean nengoenez askotan pentsatu izan nuen nola egin zitezkeen gauzak beste era batera, zer aldatuko ote nukeen nik. Ikusten nuen turismoaren mugak gainditzen ari ginela.
Aipatzen zenuen gestio publikoan sakondu nahi zenuela ikerketarekin.
Turismo politikak eta kudeaketa interesatzen zaizkit. Orain arte ez zaio behar beste garrantzia eman. Banekien inpaktu soziokulturalaren gainean hitz egin nahi nuela, izan ere, normalean beti arlo ekonomikoari begiratzen zaio, edo ingurumenari bestela,baina oso gutxitan eragin soziokulturalari.Orain arte zifra kopuru altuak soilik biltzen zituzten.
Eta hortik bideratu zenuen ikerketa.
Intuizio propioetatik abiatutako ikerketa bat da. Masterra egiten ari nintzela, aurreko urteko ikasle batek bere lana aurkeztu zigun: bertan, Bartzelonako La Barceloneta auzoan turismoak izandako talka soziokulturala ikertu zuen. Noski, hango egoera okerragoa da, baina interesgarria iruditu zitzaidan Donostiako Parte Zaharrarekin antzeko zerbait egitea. Donostiako argazki bat egiteko garaia zela pentsatu nuen.
Zergatik Donostia?
Informazioa lortzeko errazagoa zen, eta gainera hiriburua izaterakoan pentsatu nuen inpaktua ere handiagoa izango zela.
Nola egin duzu azterketa?
Metodologia mistoa erabili dut. Kuantitatiboa izan da ikerketan pisu gehien izan duena; 108 bizilaguni egindako inkesta. Inkestetan parte hartzeko baldintza bakarrak hamasei urtetik gora edukitzea eta Parte Zaharrean bizitzea ziren. Dena den, kualitatiboa ere erabili dut, gehienbat gaia kokatzeko. Horretarako, hiru elkarrizketa egin ditut: Parte Zaharrean Bizi auzo elkartekoekin, Urgullpeko Gazteak asanbladarekin eta Zaharrean merkatarien elkartearekin. Erakundeekin biltzen ere ahalegindu naiz, baina ez dut lortu.
Zein gai jorratu dituzu?
Bi parte nagusi bereiz daitezke inkestetan; bata, inpaktuari eta kudeaketari erreparatzen diona, eta bestea, Kultur Hiriburutzari dagokiona.
Zein dira atera dituzun ondorio nagusiak?
Harrituta geratu naiz galdetutakoen artean zein adostasun maila zegoen. Inpaktu negatiboak askoz gehiago nabaritzen dira positiboak baino. Kalteen artean gehien aipatzen dena, ia aho batez, espazio publikoaren gehiegizko okupazioa da. Ondoren, soinua, zaborra eta prezioen igoera daude. Onurei dagokionean, arlo ekonomikoan ikusten dituzte abantailak; merkatarien aktibitatearen hobekuntza eta enplegua aipatzen dituzte gehienek. Erakunde publikoei dagokienez berriz, arazoaren kudeaketan, aurreikuspenean eta bizilagunen kexak jasotzeko moduan lortu dituzte emaitzarik txarrenak.
Hori inkestei dagokionean. Eta zer diote elkarrizketatuek?
Elkarrizketetan beldur handia nabaritzen da; ikusten dute egoera gainezka egiten ari dela. Dena den, sektore bakoitzak bere kezka propioak ditu. Gazteek, esaterako, ikusten dute denda tradizionalak aldatzen ari direla, eta horrekin batera prezioak gora doazela. Auzoan itotzen ari direla sentitzen dute, eta beldur dira auzotik alde egin beharko dutela eta. Uste dute guztia plan estrategiko baten barruan dagoela: eliteko turismoa erakartzeko. Horren adibide gisa jartzen dute, esaterako, kirol portua.
Emantzipazio arazoak aipatzen dituzte?
Bai. Parte Zaharrean geroz eta ostatu gehiago dago, eta oso zaila da hori kontrolatzea; izan ere, horietako asko ilegalak edo legalitatetik kanpo daudenak. Bartzelonan eta Amsterdamen, esaterako, badakit hasi direla kontrol neurriak hartzen; hemen oraindik ez.
Bartzelona eta Amsterdam aipatu dituzu. Donostia bide berdinetik doala uste duzu?
Donostia oraindik oso hasieran dago baina egia da azken bi urteetan ikaragarrizko hazkundea izan duela. ETAk armak utzi izanak eta beste helmuga konpetenteetan gaur egun dauden erasoek, mehatxuek eta gerrek zerikusi zuzena izan dute. Egia da duela bost urtetik hasi zela igoera, baina azken bi urtean nabarmenagoa izan da; 2014. urtea inflexio puntua izan zen. Turismoaren gehiegikeria behar bezala ez bada kontrolatzen, iritsi gaitezke Amsterdameko edo Bartzelonako egoeretara.
Eta ari dira neurriak hartzen?
Uste dut ari direla neurriak hartzen eta ari direla turismoa dibertsifikatzen. Kezka behintzat badago, bai udalean eta baita aldundian ere; baina kontuz ibili behar da, bestela eskuetatik joango zaie. Mugak gainditzea guztientzat da txarra.
Turismotik bizi direnentzat ere bai?
Baietz uste dut. Elkarrizketatu askok «parke tematiko» hitza erabiltzen zuten, uste dute Parte Zaharra «ghetto» moduko bat bilakatu dela. Hori negatiboa da turismotik bizi direnentzat ere. Bidaiatzen dugunean gauza berezi eta ezberdinen bila joaten gara; parte zahar guztiak berdinak izateak ez dauka zentzurik.
Aurten badu bereizgarri bat Donostiak: Kultur Hiriburutza.
Horren inguruan galdetu dut inkestetan eta galdetutakoen artean %85ek uste dute izango duela nolabaiteko inpaktua hirian; horietatik %56ak eragina okerrerako izango dela uste du. Beraz, datuak ez dira oso positiboak. Dena den, asko oraindik ez dira balorazioa egitera ausartzen. Beste batzuk aldiz, azaldu dute Kultur Hiriburutzaren bitartez lortutako diru laguntzak erabili dituztela auzoaren egoera aztertu ahal izateko.
Turismoaren kudeaketa publikoa hobetzeko proposamenik?
Mahai turistikoa sortzea oso garrantzitsua dela uste dut, ez bakarrik Donostian, baita Gipuzkoan ere; eta noski, mahai horretan bizilagunek egon behar dute ezinbestean. Turismoaren kontzentrazioa ekiditea da gakoa, horretarako agian beste turismo mota batzuk bilatu behar dira: kirol turismoa, kongresuetara doan jendea… eta Parte Zaharrean dagoen turista fluxu handia dibertsifikatu behar da, beste hiri batzuetan egin dituzte halakoak: beste auzo batzuk indartzea izan daiteke aukera bat. Bestalde, tasa turistikoak ere beharrezkoak dira: esaterako, ostatua ordaintzen dutenean zati bat jasoko da tasa turistikoen bitartez, eta hori turismotik zuzenean onurarik jasotzen ez duten bizilagunentzat baliatu daiteke; auzoko kultur etxe bat egiteko, esaterako. Argi dagoena da neurriak hartzea ezinbestekoa dela.
Garaiz da atzera egiteko?
Nik uste dut baietz. Baina kontuz ibili behar gara; azpiegitura handiak kontrolatu behar ditugu: aireportuak esaterako. Horretarako, ezinbestekoa da erakunde publiko eta pribatuen arteko elkarlana sustatzea. Ez da erraza, baina uste dut garrantzitsua eta beharrezkoa dela.
Azpiegitura handiak aipatu dituzu.
Grutzeontziak adibidez. Bartzelonan izan duen eragina ikusita beldur pixka bat ematen didate. Inpaktu ekonomiko handia sortzen dute, baina baita soziokulturala ere.
Aurten Gipuzkoako Aldundiak Explore San Sebastian Region izeneko kanpaina abiarazi du.
Pertsonalki ez zait batere gustatu. Bartzelonako estrategia bera jarraitu dute: Bartzelonan dena da, Bartzelona hondartza, Bartzelona mendia… berdin du Bartzelonan, Lleidan, Gironan edo Tarragonan zauden. Agian zabalkunderako errazagoa da dena Donostiaren izenpean joatea, baina zein preziotan? herri eta eskualde bakoitzak bere izaera propioa du; ez da berdin Getaria, Goierri edo Donostia. Turistak ere hezi egin behar dira, dena eskura eman nahi izateagatik identitateak galtzea ez zait bidezkoa iruditzen. Hor daukagu, esaterako, aireportuaren adibidea: Donostiako aireportua da, baina Hondarribian dago.
Eta hemendik aurrera?
Garrantzitsua iruditzen zait ikerketan inbertitzea. Ezin dugu etengabe partxeak ipintzen ibili; prebentzio politikak egin behar dira, eta horretarako ezinbestekoa da egoeraren azterketa sakona egitea.