Ikerketa historikoaren balioa
Justiziara iristeko, ezinbestekoa da egia ezagutzea. Eta egia horrek, errepresio frankistaren esparruan, esan nahi du Estatuaren indarkeria jasan zutenak izen-abizenekin ezagutu ahal izatea. Indarkeria bat, ez ahaztu, sistematikoki aplikatuta eta bizirauteko modu gisa, gizateriaren aurkako krimenak eragin zituena.
Kolpe militarra, gerrako gertaerak edo diktaduraren garapena, neurri handi batean, aspalditik ezagutzen ditugu. Ezinbesteko lan akademikoek duela hamarkada batzuetatik kontatzen digute hori guztia. Hala ere, trantsiziotik jasotako defizit demokratiko bat zegoen eta dago: errepresioa sakontzea, eta, batez ere, diktadura horren biktimak nortzuk izan ziren jakitea. Izan ere, trantsizio hark borreroak ezagutzea eragozten duten mekanismoak ezartzen ditu, eta, gainera, biktimak ezagutzeko eragozpen nagusia da.
Baina bazegoen eskaera sozial bat ere. Aranzadi agertu aurretik, biktimen senideek eta elkarteek egia hori eskatzen zuten, biktimen identifikazio hori. Iñaki Egañarenak bezalako ezinbesteko lanek urrats erraldoi bat ematen zuten Euskal Herriko biktimen identifikazio horretan.
Beraz, Aranzadik Donostian eta beste udalerri batzuetan egiten duen lana, partikularren eta elkarteen lan boluntario eta nekaezinerako laguntza profesionala baino ez da. Horri guztiari esker, auzolanari esker, biktima bakoitzaren banakako tratamendua egin ahal izan dugu. Identifikatutako pertsona bakoitzari urraketa edo urraketak egiaztatzen dituzten froga-elementuak lotu zaizkio. Eta froga horiek ahalbidetzen dute krimen frankisten aurkako kereila jartzea, Donostiako 24 langile eta kargudun publikoren bizitzaren aurkako krimenen kontra.
Hala ere, Donostian 8.000 biktima baino gehiago identifikatzea lortu dugu. Beraz, egia historikoa, biktimak izen-abizenekin, ezagutzen ditugu. Ezagutzen ditugu, halaber, jasan zituzten gizateriaren aurkako krimenak, Eusko Jaurlaritzako Giza Eskubideen Idazkaritzak gomendatutako sailkapen juridikoari jarraituz. Lehen urratsa eginda dago. Eta orain, lortuko al dute biktimek justizia?