Izarne Zelaia: "Euskaraz Bizi Eguna Donostian eta, batez ere, parte hartzailea izatea nahi genuen"
Jexux Arrizabalaga eta Izarne Zelaia – EHEko kideak
Euskal Herrian Euskaraz (EHE) herri mugimenduak Euskaraz Bizi Eguna egingo du etzi. Hiria euskaltzalez betetzea helburu du jaiak.
Jexux Arrizabalaga (Parte Zaharra, 1947) Urrats euskaltegiko irakaslea da; Izarne Zelaia (Egia, 1984), berriz, bere auzoko euskara batzordeko kidea. Biak ala biak euskaltzaleak eta Euskal Herrian Euskarazeko (EHE) kideak. Bi belaunaldi ezberdin helburu berarekin: euskaraz bizitzea.
Zergatik zarete EHEko kide?
Jexux Arrizabalaga (J. A.). Euskararen aldeko mugimendu sozial baten kide gara. Edonor izan daiteke euskaltzale, mekaniko bat, lorezain bat… ez dago lanbide bati lotua, ez da euskalgintzako kide izan behar. Horrek batzen gaitu EHEn. Lurralde honetan euskaraz bizi den komunitate bat dago; eta euskaraz bizi nahi duen gehiengoa. Euskalduna izan ez arren, izan nahi duena, euskararekiko konpromisoa duena. Diagnosi hori eginda, gu euskaltzale organikoak gara, euskararen normalizazioaren alde antolatuta lan egin nahi dugunak. Aitzindari lana egiten dugu, euskal komunitateko beste elkarte edo talde batzuek bezala.
Izarne Zelaia (I.Z.). EHEren berezitasuna kalean dagoela da, herrira begirako dinamikak dira. Barne lana, noski, hor dago; baina oso kaletarrak gara, jendearengana iristen saiatzen gara; gure mezuekin sentsibilizazioa lantzen.
Normalizazioaren aldeko urratsak egin dira, baina oraindik alde handia dago ezagutza eta erabileraren artean. Bide horretan zer egin daiteke?
I. Z.: Nik uste dut Euskaraz Bizi Eguna horren harira datorrela. Euskara ikasi eta txoko batean gordetzeko altxorra ez dela erakusteko. Hori baztertu beharko genuke, praktikara eraman, bizitzako parte egin, eta esparru guztietara zabaldu. Ikastea beharrezkoa da, lehen pausoa; baina erabilera bultzatu nahi dugu. Horretarako, kontzientzia hartu behar da. Eguneroko bizitzan erabiltzeak duen garrantziaz ohartu, eta ingurukoak kutsatu. Lehen hitza beti euskaraz egiten badugu, ingurukoek hala erantzuteko aukera gehiago dugu.
J. A.: Normalizazio bidean pauso txikiak eman ditugu. Euskararekiko konpromisoa onartu eta euskaraz bizitzeko kontzientzia hartzeko lana egin behar dugula uste dugu. Belaunaldi ezberdinak daude. Helduen kasuan, euskararekin jasan dutenagatik konplexudun asko dago, euskaraz jakin, baina hitz egiten ez duena. Kanpotik etorri eta euskara ikasi behar dutela inoiz pentsatu ez dutenak ere badaude. Gazteen belaunaldiari dagokionez, hezkuntzaren bidez hauek euskaraz hitz egitea lortu da. Gaztetxoei eta haurrei egiten zaie euskaraz, baina adin batera iritsitan ez dute euskaraz funtzionatzen, jakin arren.
I. Z.:Horrek dakar, gazteek euskara funtzionala ez dela, baliorik ez duela, ikustea. Hauentzat, euskara institutuko edo eskolako hizkuntza da; ikasteko hizkuntza edo haur hizkuntza.
Ereduak falta zaizkie?
J. A.: Gazteei arduragabekeria leporatzea ez dago ondo. Eguneroko bizitzari erreparatuz gero, sukaldariak, kirolariak… Badira bakar batzuk euskaraz egiten dutenak, baina komunikabideek erdaraz hitz egin dezaten eskatzen diete, eta hala egiten dute. Aste Nagusiko kontzertuak hogeita hirutik hogei gazteleraz dira. Euskaltzaleak agintzen aritu arren, udalbatzarretan denek gazteleraz hitz egiten dute… Zazpi euskaldun gehi erdaldun bat berdin zortzi erdaldun eragiketa betetzen da.
I. Z.:Egia da eredu batzuk izan badirela, gutxika ateratzen saiatzen direnak; baina komunikabideetan, eguneroko jardunean, ez da euskara erabiltzen denik ikusten. Nahiz eta euskaldunak diren banako batzuk egon, dinamika guztia erdararen inguruan mugitzen bada, euskara baliagarria dela ez da ikusten.
J. A.: Gazteek zer ikusi hura ikasi egiten dute. Hor dituzu, esaterako, Piratak. Hiriko gazte mugimendu garrantzitsuena da, euskaraz erabat funtzionatzen duena, eta gazteek erantzuten dute. Erantzuten ez dutenak komunikabideak eta erakundeak dira. Dinamika hori apurtu eta egoera normalizatu behar dugu. Bakoitzak nahi duen moduan bizitzeko.
Horregatik, Euskaraz Bizi Egunean, euskararen aldeko hautuaren balioa aldarrikatuko duzue.
J. A.: Ez dugu horrela funtzionatu nahi. Erdaldunak errespetuz tratatu behar gaitu. Gizabanakoak gizabanakoa errespetatu behar du, eta komunitate batek bestea; bestela ez dugu nahi bezala bizitzeko aukera izango. Horregatik leloa Euskalduna naiz eta harro nago da. Konplexu guztiak alde batera utzi eta euskaraz funtzionatzen hasteko.
I. Z.: Egunerokotasunean erakutsi behar dugu euskaldun izateaz eta euskara erabiltzeaz harro gaudela. Ekintza txiki guztietan, zein hizkuntza erabiliko dugun hautzen dugun bakoitzean erakutsi behar dugu gure harrotasuna.
Euskaraz Bizi Eguna lehenengoz egingo duzue hiriburu batean. Horrek garrantzia berezia al du?
I. Z.: Baietz uste dut. Donostian eta, batez ere, parte hartzailea izatea nahi genuen. Gazte asanbladen bidez auzoen parte hartzea lortu dugu, eta eskertzekoa da egiten ari diren lana. Manifestazioan parte hartze nabarmena izango dute, koloretsua eta bizia izan dadin.
J. A.: Gazteen parte hartzeak, eta euskalgintzako beste eragile batzuenak nabarmentzea merezi du. Hiriburuari lotuta, normalizatzearen aldeko borrokan ereduak oso garrantzitsuak dira. Euskarari dagokionez, eredugarri izateko baldintza guztiak betetzen ditu Donostiak: euskaltzale eta euskaldun pila dago. Hemen ematen diren aurrerapausoak beste hiriburuetarako baliagarri izango dira.
Zer jarrera dute donostiarrek euskararekiko?
I.Z.: Galdera zabala da, denetarik dago. Euskaltzale asko izan arren, euskarari pestigioa eman eta praktikan baliagarria dela erakusteko lan dezente dugu egiteko. Larunbateko jaiaren harira euskalgintza asko mugitzen ari da, elkarlan handia izan da, eta hori positiboa da.
J. A.: Askok uste baino euskaldunagoa da, eta ezusteko asko hartzen dituzu. Urte mordoa pasata jakin dezakezu norbait euskalduna dela. Bada mundu txiki bat, baina donostiar gehienak euskararen aldekoak direla uste dut.
Eta erakundeek?
J. A.: Udalean lehentsunezko hizkuntza da euskara. Alderdien artean, eta bakoitzaren barruan,ordea, alde handia dago. Akronimoetatik irten eta norbanakoetara joko nuke. Herriaren presiorik ez badute ez dira aldatuko. Boterea dutenek beraien hizkuntza inposatu dute, eta guri esaten digute inposatzen dugula. Agian neurriak hartu behar dira Euskal Herrian bizi garenok euskaraz hitz egiteko eskubidea izateko…
I. Z.:Horretarako denok elebidunak izan behar dugu, eta egun, elebidun bakarrak euskaldunak gara. Beti gure kontra etortzen den mezua inposatzen ari garela da. Baina ez da egia. Gu bi hizkuntzatan moldatzen gara, eta beraiek ez digute euskaraz bizitzen uzten.
Etziko jaiari begira zer mezu zabaldu nahi duzue?
I. Z.:Lehenik, eskerrak eman eguna aurrera eramateko lanean ari direnei eta egunean parte hartuko duten taldeei. Bestetik, jendea animatu parte hartzera.
J. A.: Jendea etor dadila, bakoitzak bere gunea aurkituko du. Batek kantuan, besteak dantzan, musika entzuten, poteoan. Giro ederra izango da. Horretarako antolatu dugu, egun ederra pasatzeko.
EHEko Jexux Arrizabalaga eta Izarne Zelaia
Donostiako ezker abertzaleak bat egin du jaiarekin
Euskaraz Bizi Egunak atxekimenduak jasotzen jarraitzen du. Donostiako ezker abertzaleak babesa eman zion atzo, prentsa ohar baten bitartez. Euskalgintzan jarduten diren eragileen eta norbanakoen lana goraipatu, eta Donostiaren izaera euskalduna “berreskuratzea, aldarrikatzea, eta egunez egun eraikitzea” donostiarrek bere gain hartu beharreko erronka dela gogoraraz zuten. Donostia euskalduna eredu bilakatzeko bidean lagun izango dira, “lehentasunezko erronka baitugu kalean eta instituzioetan daramagun lanean”.
