"Erraustegia kapitalismoak naturarekiko sortzen dituen desorekak konpentsatzeko adabaki bat da"
Zubietako eta Zaldibarko kasuak seinalatuz, Ernaik hondakinen kudeaketa eredua salatzeko mobilizazioak egingo ditu ostegunean Gipuzkoako hainbat puntutan, "Ustelen legea, errautsa eta kea" leloarekin. Donostian ere kalera aterako dira, eguerdian Gipuzkoa plazan egingo duten elkarretaratze batekin.
(Argazkia: Iñaki Agirre) Larreko Mahaiak erraustegia piztearen aurkako manifestazio bat deitu du Donostian larunbaterako, eta, gazte gisa, mobilizazio horri euren ekarpena egitea dagokiela uste dute Olaia Matxainek (Errenteria, 1997) eta Mikel Sarasolak (Donostia, 1997). Ernaiko kideak dira biak, eta gazte antolakundeak ostegunean egingo dituen mobilizazioetan parte hartzeko arrazoiak azaldu dizkigute.
Zubietako erraustegia “egungo sistema kapitalista heteropatriarkalaren ikono” dela diozue. Zergatik?
Olaia Matxain (O.M.): Nik uste dut erraustegiak berak EAJ-ren herri eredua definitzen duela, enpresa jakin batzuekin isilpean eginiko akordioen bueltan datorren proiektu bat delako, gizartearentzat beharrezkoa ez dena.
EH Bildu gobernuan egon zen urteetan argi ikusi zen birziklatze tasa areagotu egin zitekeela, eta baita erraustegiaren beharrik ez zegoela ere. Gerora, EAJ-k proiektu hori berrartu egin zuen, ordea, hor atzean betebeharreko akordio batzuk zituela erakutsiz.
Uste dut Zubietako erraustegiaren eta Zaldibarko zabortegiaren kasuen artean lotura zuzen bat dagoela: hemen hondakinen kudeaketa ez da ongi egiten, atzetik interes jakin batzuen aldeko apustuak daudelako.
Mikel Sarasola (M.S.): Erraustegiak kapitalismoak berak sortzen duen arazo bati erantzuten dio. Zaldibarko zabortegia bezala, sistema kapitalistak naturarekiko sortzen dituen desorekak nolabait konpentsatzeko adabaki bat da.
Esan ohi dute hondakin horiekin gero energia elektrikoa sortuko dutela, baina erraustegiaren helburu nagusia ez da hori. Erraustegiak hondakinak erretzen ditu, horien bolumena murrizteko. Hori da helburua. Baina arazoa ez da desagertzen.
Klima larrialdia eztabaida sozialaren erdigunean dago. Nola kokatu erraustegia hor?
O.M.: Botere politiko eta faktikoek aurpegi garbiketa bat egiten dute klima larrialdiaren gaiarekin, behin eta berriz, eta erraustegiaren kasua horren eredu da. Zubietan eraiki dutenari “Ingurumen gunea” deitzea zuriketa hutsa da.
Klima larrialdiak duen dimentsioarekin eta gaurkotasunarekin, erraustegiarena bezalako proiektu bat martxan jartzea ulergaitza dela iruditzen zaigu.
M.S.: Klima larrialdia objektiboa da, jada ezin da ukatu, eta horren inguruan borroka ideologiko bat ematen ari da, diskurtsoa nork kapitalizatuko duen erabakitzeko. Bi aukera daude: edo elite ekonomiko eta politikoen interesen arabera manipulatuko den zerbait izango da, orain arte gertatu den moduan, edo herritarren benetako interesei erantzungo die.
Jose Ignacio Asensiok, Ingurumen diputatuak, dio erraustegia “bateragarria” dela klima aldaketaren aurkako borrokarekin.
M.S.: Hori da. Haiek ez dute egungo eredua ezbaian jarriko. Mantendu egin nahi dute, eta kapitalismo berdearen falazia erabiltzen dute horretarako. Diskurtso berdeak erabiltzen dituzte, herritarrei ingurumenaren aurka doazen proiektuak saltzeko.
Garbi dago kapitalismoa ez dela eredu jasangarri bat. Eta garbi dago ere boterean daudenek ez dutela eredu hori zalantzan jarriko. Baina datu objektiboak hor daude, eta arazoa erreala da. Horren aurrean, kapitalismo berdea saldu nahi digute, berdin jarraitzeko, baina, lehenago edo beranduago, horma batekin egingo dute topo.
Ernaik herritarren bizitzak erdigunean jarriko dituen eredu bat aldarrikatzen du. Zertan datza hori?
O.M.: Beraiek euren interesak eta poltsikoak jartzen dituzte erdigunean, eta guk egiten dugun aldarria guztiz kontrakoa da. Guk guztion bizitzak jasangarriak diren gizarte bat eraiki nahi dugu, justizia sozialean oinarrituta eta herritarren osasunarekin jokatu gabe, eta horregatik gaude erraustegiaren aurka.
Debabarrenan gertatzen ari denarekin argi ikusi dugu. Hor, inguruko 50.000 herritarren bizitzak jokoan jarri dituzte, gutxi batzuen interes pribatuak mantendu ahal izateko. Eta hori onartezina da.
Eta nolakoa izan beharko luke eredu horrek, zaborren kudeaketari dagokionez?
O.M.: Gobernuan egon zenean, EH Bilduk eredu bat jarri zuen mahai gainean. Egia da eredu hori oso kritikatua izan zela, eta gizartearen sektore batzuk ez zuten horrekin bat egin, gaiaren inguruan egin zen mediatizazioarengatik. Baina hor badago eredu bat, moldatu egin beharko dena, eta gizartearekin pedagogia lan bat egitea ere beharko duena. Eta hortik tiraka jarraitu beharko genukeela uste dut, berrerabilpenean eta birziklatzean oinarrituta.
M.S.: Birziklatzea beharrezkoa da hondakinen kudeaketa zirkular bat egin ahal izateko. Baina sortzen dugun zabor kopuruaren inguruan ere hausnartu behar dugu. Munduko beste leku batzuekin alderatuta, Euskal Herrian pribilegioak izan ditugu naturaren ustiapenari dagokionez, eta guri dagokigu orain horri buelta ematea, besteak beste, sortzen dugun zabor kopurua murriztuz.
Elite ekonomiko eta politikoak alde batera utzita, klima larrialdiari aurre egin nahi dion erantzun herritar bat “loratzen” ari dela uste duzue, ezta?
O.M.: Mundu mailan olatu sozial berri bat sortzen ari da gaiaren inguruan, eta, modu batera edo bestera, mugimendu hori Euskal Herrian ere loratzen hasi da. Egia da mugimendu ekologistak hemen ibilbide luzea daukala, proiektu jakinen aurkakotasunean oinarrituta. Orain, forma berriak sortzen ari dira, klima larrialdiari aurre egiteko helburuarekin, eta Gipuzkoan, esaterako, Larreko Mahaia osatu dugu, gehiengo sozial zabal bat aktibatu eta artikulatzeko.
Ernai Larreko Mahaiaren parte da. Zer da plataforma honengandik espero duzuena?
O.M.: Gaur gaurkoz, Euskal Herrian, klima larrialdiaren arazoak aipatutako proiektu txikitzaileetan du bere forma. Horiei aurre egin behar zaie, baina, era berean, gure ikusmira zabaltzea dagokigu, mundu mailako olatu sozial horrekin bat egiteko. Larreko Mahaia horretarako sortu da, tokikotasuna galdu gabe, zabaltasun horrekin bat egiteko.
Klima larrialdia eta gazteak aipatuz gero, Fridays For Future mugimendua dator burura. Donostian milaka gazte atera zituen kalera joan den irailean. Zer nolako irakurketa egiten duzue mugimendu horren inguruan?
M.S.: Greta Thunbergen harira sorturiko mugimendu honek klima larrialdiaren auzia lehen lerrora ekarri du mundu mailan. Egia da ere, mugimendu honek egiten dituen zenbait irakurketa ez direla guk egingo genituzkeenak, gure ustez arazoaren errora jotzea falta zaielako, baina ireki duten bidea ezin dugu alde batera utzi, aldarrikapenetan guztiz bat ez gatozen arren. Izan ere, badira jada mugimendu horren diskurtsoa kapitalizatu nahian dabiltzanak, eta guk gure posizioetara ekartzen ez badugu, azkenean eliteengana joango da. Hor dago lehia.
Badakigu ere klima larrialdiaren gaia orain ateratzea agian interes batzuen arabera erabaki dela, baina, dena dela, lehenago edo beranduago gertatuko zen zerbait da, errealitate objektibo bati erantzuten diolako, eta dagoeneko bere ondorioak pairatzen ari garelako: klima aldaketa, natur baliabideen eskasia…
O.M.: Nabarmendu behar da ere Fridays For Future-en moduko mugimenduak belaunaldi berri bat politizatzen ari direla. Horretarako, tresna gisa balio handia dute. Sakontasun handirik gabeko diskurtsoekin, ados, baino ari dira politizatzen eta aktibatzen.
M.S.: Gauza da gaia munduko herritar gisa planteatzen dutela, arazo global bati erantzun global bat emateko asmoz. Baina arazo global horri tokiko erantzunak ematea beharrezkoa da, bai hemen eta bai Latinoamerikan. Eta hor dago erronka. Mugimendu horren aldarrikapenak Euskal Herrian lurreratu behar ditugu.
Ernaitik hainbat mobilizazio deitu dituzue ostegunerako. Zein helbururekin?
O.M.: Larreko Mahaiak larunbaterako deitu duen manifestazioaren harira, pentsatu genuen gazteok mobilizazio horri gure ekarpena egin behar geniola, gure marko propioa kaleratuz. Hasiera batean, erraustegiaren aurkako protesta gisa planteatu genuen, baina Zaldibarko zabortegiaren kasua azaleratu zenetik, ideia hondakinen kudeaketaren problematikan zentratu dugu.
Horren harira, protestak lurraldeari dagokionez ere dimentsio handiago bat hartu du, eta Debabarreneko hainbat puntutan ere kalera aterako gara horregatik.
Donostiari dagokionez, eguerdian elkarretaratze bat egingo dugu Gipuzkoa plazan, 12:00etan, eta arratsaldean, berriz, Lasarten egongo gara, 19:00etan Okendo plazatik abiatuko dugun manifestaziorako.
