"Haur eta gazte askok bederatzi hilabete daramatzate profesional batek erregulatutako jarduera fisikorik egin gabe"
Eskola kirola bertan behera utzi zuen Eusko Jaurlaritzak azaroan, eta neurri berriekin ere ez da itzuli. Gainera, hainbat eskoletan, martxotik daramate eskola kirola egiteko aukerarik gabe. Horrek guztiak haserrea sentiarazi zien hainbat gurasori eta SOS Eskola Kirola mugimendua sortu zuten. Naiara Soto, fisioterapeuta eta ama, mugimenduaren bultzatzaileetako bat izan da, eta Itziar Beluchek, Izar Lekuko entrenatzaileak eta amak, bat egin du.
Naiara Soto eta Itziar Beluche, Intxaurrondoko Udal kiroldegiaren aurrean. (ARgazkia: Maite Reizabal) Zer da SOS Eskola Kirola?
Naiara Soto (N.S): SOS Eskola Kirola talde bat da, oraindik ez baikara inolako plataforma bat edo erakunde bat. Familia eta pertsona talde batek osatzen dugu, eta eskola kirola bertan behera utzi izanak eragin digu. Uste dugu neurria ez dela bidezkoa, eta zerbait egin behar dela berriz ere has dadin.
Nondik sortzen da?
N.S.: nik eskola kirola itzultzea nahi nuen, baina zailtasunak topatu nituen guraso elkartean eta eskolan babesa lortzeko. Hortik, guraso talde batekin, bideo bat sortu genuen, martxotik kirolik egin gabe dauden haurrei ahotsa emateko. Bideo horrek helburu bikoitza zuen: batetik, arazo hau zegoela zabaltzea, eta bestetik, jendea elkartzea. Egindakoa zabaltzerakoan konturatu ginen jende asko zegoela haserre eta zerbait egiteko gogoarekin. Horren ondoren, abendurako eta Gabonetarako neurriak iragarri zituztenean, ikusi genuen beste behin kirola ez zela itzuliko, eta elkartzeko eta antolatzeko beharra zegoela, aurrera egiteko.
Itziar Beluche (I.B): nik ikusten nuen klubak, federazioak eta kirol elkarteak aurretik mugitzen hasi ginela, eta beharrezkoa zela familien babesa ere izatea. Beraz, honetan sartu nintzen haserre nengoelako, baina era berean familien babes horren beharra ikusten nuelako, ziurrenik indar gehiago egin dezaketelako. Naiarak proposatutakoa oso ideia ona iruditzen zitzaidanez, proiektuarekin bat egin nuen nire arloko hainbat profesionalekin batera, baita ama naizelako ere.
Mugimenduan ez dago guraso elkarterik?
N.S: Bai, badago. Mugimenduan daude: familiak, kirol klubetako langileak, Bultza Kirola plataformarekin bat egin dutenak —Bultza Kirolako ordezkari bat ere badugu—, guraso elkarteetako eta eskola kontseiluetako jendea, eta abar. Elkargune bat sortu nahi izan dugu, bakoitzak bere ekarpena egin dezan, eskola kirola berriz ere abiarazi dezaten.
Zein desberdintasun dago SOS Eskola Kirola eta Bultza Kirolaren artean?
I.B.: Bultza Kirola egonkortutako plataforma bat da. Kirol arloko langileen, federazioen, elkarteen eta kluben babesa du. Eta hor familiak falta dira. SOS Eskola Kirola, berriz, batik bat familiek osatzen dute, eta ez dago egonkortuta oraindik; mugimendu bat da eta eskola kirola itzuli dadin nahi duten pertsonak hartzen ditu.
Eskola kirola, zehazki, zer da?
I.B.: eskola kirola da fitxa federatiborik ez duten 6 eta 16 urte bitarteko haur eta gazteen kirol erregulatua.
N.S.: beraz, ez dira bakarrik eskolan egiten diren eskolaz kanpoko jarduerak. Taldeetako edo klubetako kirolaren zati bat ere eskola kirola da.
Adierazi duzue martxotik kirolik egin gabe daramatela. Uneren batean kirola egin dute bitarte horretan? Zein izan da prozesua?
N.S.: Konfinamenduarekin, bertan behera utzi zituzten eskolak eta eskolaz kanpoko jarduerak. Udan, ez zituzten udalekuak izan, ezta kirola edo udako jarduerarik ere. Haur eta gazte askok bederatzi hilabete daramatzate profesional batek erregulatutako jarduera fisikoa egin gabe. Irailean, eskolak hasi zirenean, hainbat eskolatan jarduera fisikoari lotutako eskolaz kanpoko jarduerak ez zituzten abiarazi; soilik ingelesa edo musika. Beste batzuetan, berriz, gurean, San Jose Altza Herri ikastolan, esaterako, berandu abiarazi zituzten. Protokolo guztiekin eta neurri guztiekin martxan jartzea lortu genuenean, hortik astebetera, bertan behera utzi zuten. Batez besteko bat hartuta, haurrek asko jota hilabetez egin dute eskola kirola, sei hilabetez bizitza sedentarioa eta jarduera fisikorik gabekoa izan ondoren.
I.B.: alegia, martxotik haur gehienek ez dute kirola egiteko aukerarik izan. Kasu gutxi batzuetan abiarazi ahal izan dugu eskola kirola. Eta niretzat hau ez da batere bidezkoa. Ez zegoen bertan behera uzteko arrazoirik. Zifrek hori erakutsi dute, kutsatze gutxi izan baitira. Arauetara egokitu gara, sortu ziren egoera berriak kontuan hartuta. Protokoloak sortu ditugu, baita kontingentzia planak ere. Kirol arloko profesionalek formakuntzak egin ditugu, eta haurrak zaintzeko prestutasuna genuen. Beraz, iruditzen zait ez zegoela arrazoirik bertan behera uzteko. Ez dut ulertzen debeku horren oinarria zein den.
N.S.: ez dago inolako berme zientifikorik, ezta epidemiologikorik ere. Eusko Jaurlaritzak egunero argitaratzen dituen txosten epidemiologikoek, literatura zientifikoak, eta pediatria eta haurtzaroaren arloan espezializatutako komunitate zientifikoaren zati batek bermatzen dute ez duela zentzurik. Literatura zientifikoan, kutsatze indizea 0,28 eta 0,34 bitartekoa da, alegia, batez beste 0,30ekoa. Oso txikia da. Bestetik, haurrei, epidemiologikoki, koronabirusak ez die eragiten, edo oso-oso modu arinean eragiten die. COVID-19a helduen birusa da, helduen gaixotasuna. Helduok bizitza erdi normala egiten ari gara normaltasun berri honetan, eta haurrak zigortzen ari dira.
Zergatik da hain garrantzitsua eskola kirola?
N.S: Kirola osasuntsua da. Are gehiago, koronabirusaren garaian, kirola beharrezkoa da. Kirol praktikaren onurak hobeak dira kirolik ez egitea baino. Horrekin batera, kirola ezinbestekoa da euren sistema immunologikoarentzat, eta hori da norberak duen babes naturalik onena edozein birus edo osasun arazori aurre egiteko. Kirola itzuli behar da.
I.B.: arlo fisikorako ez ezik, psikologiko eta emozionalerako ere ezinbestekoa da, bereziki haurrentzat. Gainera, uste dut akats larria egiten ari direla. Adin horretan oso garrantzitsua da kirolaren ohitura ez dezaten galdu, izan ere, ohiturak sendotzen ari baitira. Eta kirolarena sendotzea ezinbestekoa iruditzen zait etorkizunean osasuntsu izan daitezen.
Gainera, Naiarak esan bezala, frogatuta dago jarduera fisikoa egiten duen pertsona bati, gaixotuz gero, ez diola hain gogor eragiten. Horregatik ere ez dut ulertzen zergatik arazotzat jotzen gaituzten; kontrakoa beharko luke: kirola agindu beharko lukete medikuek.
Koronabirusaren garaian, edozein kirol egin daiteke eskola kirolan?
N.S: Nik, fisioterapeuta naizenez gero eta aztertzen egon naizen gutxi hori ikusita, baietz esango nuke. Esan bezala, haurrek bizitza sedentarioa izatea baino, hobe da edozein motatako —indibiduala edo taldekoa— kirola egitea ezarritako neurri guztiekin —seiko taldeetan, maskararekin, eta abar— eta protokolo guztiak jarraituz.
I.B.: uste dut jarduerak egokitu daitezkeela. Alegia, futbola, esaterako, beste modu batera praktikatu daiteke. Hor profesionalaren sormena ezinbestekoa da. Eta kirolean, betidanik helarazi digute eta helarazi dugu aurka ditugun egoerei aurre egin behar diegula sormena erabiliz, eta aukera guztiak aztertuz. Modu horretan, haurrei ere erakutsiko zaie gauzak beste modu batera egiteko baliabideak izaten.
Zein ondorio ekarri dizkie haur eta gazteei eskola kirolik ez izatea?
I.B: 6 eta 16 urte bitarteko haur eta gazteak kaltetu ditu, horrek dakartzan kirol ondorioekin. Kirola alde batera uzten ari dira asko; beste asko, kirola egiten jarraitzen dute, baina lehen baino gutxiago. Beste hainbatek, kirola bere kabuz egiten jarraitzen du edo erregulatu gabeko tokietan, eta lesio arriskua areagotzen da kasu horietan. Horrekin batera, haur eta gazteek beste hainbat jarduerari denbora gehiago eskaintzen diote, sare sozialei, esaterako.
Zein da kirol arloko eragileen egoera?
I.B.: kirol enpresen, kolektiboen eta elkarteen sarean eragina izaten ari da. Batetik, alderdi ekonomikoari dagokionez. Klub asko desagertzear daude. Era berean, kirola ogibidetzat dugun pertsona asko gaude. Eta pena da. Sektorea pobretzea ekarriko du. Profesional askok kirola utzi beharko dute, eta lana beste sektoreren batean bilatu. Horrekin denok galduko dugu.
Praktikan, nola eragiten ari da?
I.B.: gehienak langabezian daude, batzuk enplegua aldi baterako erregulatzeko espedienteek babestuta, baina beste batzuk, hori ere ez dute. Badago lan egiten ari den jendea ere, baina lan gutxi egiten ari dira. Horregatik uste dut askok beste sektoreetara jo dezaketela. Eta pena da esperientziadun eta formakuntzadun profesionalak galtzea. Gizarteak eta euskal kirolak asko galdu dezake.
Zein helburu ditu SOS Eskola Kirolak datozen hilabeteetan?
N.S: gustatuko litzaiguke datozen asteetan edo egunetan erabakia atzera botatzea [barrez]. Baina hasiera batean elkarte bat kontsolidatzeko behar zen hiru eta sei hilabeteko tarte hori luzeegia egiten zitzaigun. Eta orain elkarte hori sortzeko beharra dagoela pentsatzen dugu, edo, behintzat, indar gehiago izango duen kolektibo bat sortzeko beharra. Helburu nagusia da eskola kirola berriro abiaraztea. Baina horren ondoren etorriko litzateke, esaterako, ez izatea egoera epidemiologikoaren arabera martxan jar edo bertan behera utz daitekeen jarduera bat, kontuan izanda 0,30eko kutsatze indizea duela. Beraz, hasiera batean bideo bat izango zela besterik ez zirudien, nolabait atentzioa deitzeko, eta bat-batean ikusi genuen lan handia dagoela egiteko. Uste dut SOS Eskola Kirola luzerako iritsi dela.
