The western files
'Nope' pelikulako fotograma bat. 
Nope
Zuzendaria: Jordan Peele.
Urtea: 2022.
Herrialdea: AEB.
Genero batek zinearen historia zeharkatzen badu, hori westerna da ezbairik gabe. Estatu Batuetan ia zinea berarekin batera abiatu zen herrialde-mitifikatze xedez piztutako pelikula moldea: kolonoen abenturak, indioen aurkako borrokan mendebaldearen konkista edo ferrokarrilaren hedatzearen odisea. Zinea eta westernaren kodeak, trenbidearen bi burdinak bezala, paraleloan garatu ziren Amerikan sortu ziren istorio haietan. Edonola, 60ko hamarkadatik aurrera generoa etengabeko krisian sartu zela esan genezake, nolabait iragan epiko horren zeinuak garai berriekin bateragarri ez balira bezala. Bilakaera desberdinak bizi ondoren ezinegon berriak iritsi ziren, heroiaren edo biolentziaren inguruko hausnarketa berriak txertatuz. Revionist western edo ilunabarreko westernak ugaritu egin ziren hala, eta egunotan etengabe berrikusten den indefiniziozko generoa dela esan daiteke. Non ezarriko genuke, beraz, Nope pelikula, Jordan Peeleren azken lana? Bada, grafikoki esan genezake westernaren kodeak erre eta errautsak erabilita film berritzailea sortzen ahalegindu dela, naturaz gaindiko terrorearen generoaren hibridazio bortitza sortuz.
Jordan Peele zuzendariaren hirugarren pelikula baino ez da, baina erraztasunez sumatuko ditugu bere filmen komuneko interes fokuak eta osagai estilistiko berdintsuak: terrorearen muga berrien esplorazioa, umorearen eta absurdoaren potentziala baliatuta, eta AEBetan pertsona beltzek bizi duten egoeraren inguruko istorioak sortuz. Aurretiaz Let me out eta We-n gertatu bezala, diskurtso fresko eta aurrekari gabea eraikitzeko esfortzua sumatzen da Nope-n ere. Kasu honetan bi anai-arrebaren inguruko erlazioaren bitartez. Zine espezialista familia bateko azken ordezkariak dira, zaldiak entrenatzen dituzte ikuskizunetan eta pelikuletan ager daitezen. Haien aita egoera arraroan zendu ondoren, kinka ekonomiko larrian egongo dira familia etxaldea aurrera ateratzeko. Egoera honekin batera arrazionalki azaltzeko zailak diren gertaerak suertatuko dira, eta hala, dirua lortzeko xedez, inoiz ikusi ez diren irudien filmaketa lortu nahiko dute (zeharka bada ere, zineari buruzko zinearen zapore zinefiloa borborka dago).
Edonola, aipaturiko sinopsi honetan bertan sentsazioa da bi pelikula desberdinen inguruan ari garela, elkarrengandik aldenduak dauden egoerak direla ematen baitu. Baina, nolabait, Jordan Peelek diskurtso homogeneo eta bateratua eratzea lortzen du, horretarako tresna eraginkorrak baliatuz: westernaren irudi grafikoena, hareaz osatutako lautada horiek, plater hegalarien itzalekin zipriztinduz; pertsonaien begiradarekin batera kameraren angulazioa gora bideratuz, kontrapikatu erreferenteak erabilita; edo aktore zuzendaritzaren bitartez. Adibidez, Daniel Kaluuyaren lakonikotasuna bateragarria da zaldi gainean dabilen cowboy batekin edo plater hegalariekin obsesionatze bidean den gaztearekin.
Nopek aurrera egin ahala, badira gauzak erabat funtzionatzen ez dutenak. Zenbaitetan Peelek ez du asmatzen eszenak biribiltzen, eta, hala badira, tentsioa muturreraino eramate horretan, behar baino gehiago luzatzen direnak (pelikulak gutxiago iraungo balu, hobeto funtzionatuko lukeenaren sentsazioa dago). Baina, oro har, gidoian (Peele berak idatzia, ohi bezala) eta zuzendaritzan erabaki zuzenak gailentzen dira, eta hainbat sekuentzia bisualki boteretsu daude (kreditu aurreko hitzaurrea, taldekako abdukzio eta ondorengo prozesatzea edo azken pasarteko filmaketa). Eta dena inguratzen duen ideia paradoxiko eta interesgarria, bizi dugun garaiarekiko adierazgarria: ikusten dugun oro grabatzeko behar konpultsiboa, eta aldi berean, ikusten dugun horrek gugan pizten duen beldur eta samina.
