Norteko geltokia, zer zen eta zer den
Azken asteotan albiste da Norteko geltokiaren eraisketa. 1864an inauguratu zuten, eta bertako markesinak Eiffel arkitektoaren lantegietan egin ziren. 1995eko Plan Orokorrak balio historikoa duten eraikinentzako "babes maila gorena" eman zion, baina desagertu egin da.
Norteko geltokia, 1950ean. (Argazkia: Kutxateka) 
Norteko trenbidea eraikitzeko lanak 1858ko ekainaren 22an hasi ziren, baina ez zuten 1864ko abuztuaren 15era arte inauguratu. Alexandre Casimir Letourneur ingeniariak egin zuen, eta hasiera batean, geltokia behin-behinekoa zen; hiriko zabalgunea mugatzen zuen Urumea ibaiaren eskuinaldean zegoen.
1881ean, lehen zaharberritzea egin zuten, eta, besteak beste, bi pabiloi berri eraiki eta trenbideak estaltzen zituen markesina metalikoa instalatu zuten. Markesina hau Gustave Eiffelen lantegietan egin zen, Eiffel dorrea eraiki zuen ingeniariaren tailerretan, hain zuzen ere.
2023ko apirilean, Eusko Trenbide Sareak ordu arteko geltoki klasikoa erabat eraitsi zuen Abiadura Handiko Trenerako linearako birmoldatze lanetan, geltoki berria lurpean izatea aurreikusten dutelako. Ancorak gogor kritikatu du eraisketa. Elkartearen ustez, tren geltoki hau “Donostiako monumenturik baliotsuenetako bat” zen, eta Gipuzkoako lurraldean mantentzen zen Norteko Trenbidearen lehen mailako geltoki bakarra zen.
1995eko Plan Orokorrak balio historiko edo arkitektoniko berezia duten higiezinentzako “babes maila gorena” eman zion, eta Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak Norteko Geltokia Babes Bereziko Kultura Ondasun izendatzea proposatu zuen.
Ancorak aspalditik salatu izan du HOEBPBk ez duela “eraginkortasunez” babesten Donostiako ondarea. 2021ean berrikusitako hirigintza fitxak Norteko Geltokiaren balio indibiduala aitortzen du, eta, aldi berean, fatxadak eraisteko eta berreraikitzeko aukera ematen du. “Aurreikuspen hori ezohikoa da Nazioarteko Karten aurkakoa den eta kultura ondarearen arloko legeria sektoriala urratzen duen edozein Babes Planetan”, nabarmendu du.
