«Ez diogu garrantzirik ematen objektu bat mantentzeari»
Labanagilea da Ainhoa Arias Garcia (Ponferrada, Espainia, 1995). Donostian bizi da gaur egun, eta Ibaetako bere etxean muntatu duen lantegian egiten du lan, enkarguz. Horrez gain, Donostiako tabernetako eta jatetxeetako aiztoak ere zorrozten ditu.
Noiz eta nola hasi zinen labanak egiten?
Batxilergoa amaitu ostean, bitxigintza artistikoa ikasi nuen Bartzelonako Massana eskolan. Jarraian, industria diseinua egin nuen, eta objektu handiagoak lantzen hasi nintzen, burdin metalarekin, altzairuarekin eta zurarekin, besteak beste. Industria diseinua ikasten bukatu nuenean, praktikak egiteko leku bat bilatzen aritu nintzen, eta Bartzelonan nire ikastetxearen ondoan zegoen labana denda bat aurkitu nuen, Florentine Kitchen Knives izenekoa. Gama altuko aiztoak egiten dituzte, Tel Avivekoak dira, eta hamar bat urte daramatzate Bartzelonan. Han praktikak egiten aritu nintzen hilabete eta erdiz, eta, azkenean, bi urte eman nituen lanean. Tailerreko emakumezko lehen edo bigarren langilea izan nintzen, eta Donostiara etorri nintzenean, erabaki nuen nirearekin jarraitu behar nuela, ez bainuen diseinatzaile curriculuma edonon bota nahi, ez zaidalako gustatzen ordenagailuaren aurrean egotea. Beraz, horrela hasi nintzen proiektuarekin.
Nola iritsi zinen Donostiara?
Nire bikotekidea Antiguakoa da, eta urte asko generamatzan urrutiko harremana izaten. Bera bi urtez egon zen Bartzelonan nirekin bizitzen, eta Donostiara itzuli zenean, erabaki nuen nik ere aldaketa bat egin behar nuela. 2020 urtearen hasieran hona etorri behar nintzen, baina pandemia iritsi zen. Urte bukaeran, lana uztea erabaki nuen, eta hona etorri nintzen.
Beti egin duzu lan zure etxeko lantegi honetan?
Bai. Hilabetez nire amaginarrebaren etxean bizitzen egon ginen, etxebizitzaren bat bilatzen genuen bitartean. Azkenean, pisu bat aurkitu genuen Ibaetan, eta hemen bizi eta lan egiten dut duela hiru urte.
Zure langabezia saria inbertitu zenuen lan berri honekin hasteko.
Hori da. Negozio berriari ekiteko oso gutxi nuen aurreztuta, eta lehen urtea hiria eta jendea ezagutzen pasatu nuen. Izan ere, horrelako proiektu batekin bakarrik iristea eta bertako jende asko ez ezagutzea ez da egokiena. Handik urtebetera, proiektuarekin hasi nintzen, makinak erosten eta abar.
Nolakoa da zure lana zehazki?
Denetarik egiten dut. Lehenik, labanen diseinua egiten dut, kozinatzen eta labanak egiten dudan esperientzian oinarrituta. Hori garrantzitsua da, diseinatzailea izanik, oso kontuan hartzen ditudalako ergonomia, materialak, formak eta bestelakoak. Diseinua egin ostean, altzairua eta heldulekuentzako saltzen dituzten hornitzaileak bilatzen ditut. Labanak laserrarekin ebakitzen ditut, eta dena egiten dut prozesua amaitu arte.
Zenbat denbora ematen duzu labana bat egiten?
Labana bakarra egiten jartzen banaiz, bi ordu inguru ematen ditut. Ordea, enkarguz egiten dut lan. Beraz, hainbat enkargu ditudanean, dena batera egiten dut gutxi gorabehera, eta eskatzen didatena soilik ekoizten dut. Gainprodukzioaren aurka nago, eta ez zait gustatzen saldu gabe geratzea denbora eta dirua eskaini diodan produkturen bat. Beraz, enkarguen bidez funtzionatzen dut.
Gainprodukzioaren aurka nago, ez zait gustatzen saldu gabe geratzea denbora eta dirua eskaini diodan zerbait
Nondik erosten duzu materiala?
Oraintxe bertan dena Albaceten ari naiz erosten. Penintsularen barruan, bertan ditut materialak gertuen. Frantziako eta Portugalgo hornitzaileak ere badaude, baina nahiago dut materiala nire hizkuntza berean hitz egiten duen norbaiti erostea, elkar ulertu dezagun.
Erraza izan al zen lehen bezeroak lortzea?
Labanak saltzeaz gain, jatetxeen eta norbanakoen labanak zorroztu ere egiten ditut. Beraz, nire informazioa zeramaten txartel batzuk egin nituen, eta jatetxeetara eta tabernetara joaten hasi nintzen. Jendeak ondo erantzun zuen, eta gainera, labanak lokalean bertan jaso eta zorroztu ostean, bertara eramaten ditut. Hori normalean ez dute eskaintzen Donostiako gainerako labana dendek. Horrela joan nintzen bezeroak eskuratzen, eta ahoz ahokoak ere laguntzen du. Nola lan egiten duzun gustatzen zaionak beste ostalari bati esaten dio, eta oso lagungarria da. Bestalde, lanabanak batez ere Instagrametik saltzen ditut, @xeita.kitchentools kontutik. Sare sozial horrek mundura zabaltzen laguntzen dizu, eta Poloniako eta Alemaniako bezeroak izan ditut, besteak beste. Bartzelonakoak ere bai, han bizi izan naizelako denbora luzez eta jende askok ezagutzen nauelako. Donostiako bezeroak ere baditut; elkarte gastronomikoetarako zaletasuna dagoela nabaritzen da, eta nabaritzen zaio jendeari kozinatzea eta produktu on bat izatea gustatzen zaiola. Kozinatzeko labanak soilik egiten dituzu?
Momentuz, bai. Beste mota bateko osagarriak ere ari naiz diseinatzen, zamau babesak, gatzontziak eta bestelako sukaldeko osagarriak. Horrez gain, gustatuko litzaidake labana txikiak laster egitea. Izan ere, uste dut labana txikiak soinean eramatea bandalismoarekin lotzen dela gaur egun, baina nik betidanik eraman izan dut bat soinean. Nire aitona-amonengandik datorkit ohitura hori; beraiek ere beti eraman izan dute, eta ohiko zerbait da niretzat. Herrikoa naiz, eta labana txiki bat badaramazu ez da inori minik egiteko, edozein gauza mozteko baizik. Beraz, gustatuko litzaidake berriro ere ohiko zerbait bihurtzea lanabes bat norberarekin eramatea, inorentzat mehatxu bat izan gabe.
Hona etorri zarenetik, labanak egitearen inguruko ikasketa gehiago egin dituzu?
Labanarekin janaria mozten ikasteko ikastaroak egin ditut, bai nire jakintzarako eta baita labanak egiterako orduan nolakoak izan behar duten ikasteko ere. Hala ere, ikastaroak baino gehiago, industria honetan esperientzia handia duen jendearekin hitz egitea da gakoa. Cesar Bozal da horietako bat; nire etxe atzean egiten du lan, eta Madrilgo aiztogintza azoka batean ezagutu nuen, duela bi urte. Bera da azoka horren antolatzaileetako bat, eta oso gizon garrantzitsua da aiztogintzaren munduan. Egia esan, asko lagundu nau, eta bere makinaren bat erabiltzen dut lanerako. Gauza batzuen inguruan asko galdetu diot, Bartzelonan labanak egiteko hainbat prozesu eginda etortzen zitzaizkidalako, eta nik nire kabuz egin nahi izan ditudalako. Beraz, ikasten joan behar izan dut, bai nire kabuz eta baita bideoak ikusiz eta laban egile askori galdetuz ere. Beti eskuzabalik hartu naute, eta oso pozik nago horregatik.
Donostian aiztogile asko al daude?
Nik bi soilik ezagutzen ditut, lehen aipatu dudan Cesar, eta berarekin ikasi zuen beste mutil bat. Suarekin forjatzea gustatzen zaion jende asko dago, eta nazkatuta nago horretaz, baina ez ditut aiztogile asko ezagutzen, ez. Hala ere, egia da modan jartzen ari dela, bai suarekin forjatzeagatik —batez ere— eta baita gastronomia sekulako gorakada izaten ari delako ere. Hori dela eta, lehen dagak, mendiko aiztoak, ehizerako labanak eta abar egiten zituztenek orain sukalderako labanak egiteari ekin diote, sukaldari gehiago dagoelako ehiztariak baino.
Zergatik diozu ez zaizula suarekin forjatzea gustatzen?
Batez ere gizonezko askok esan didatelako ea labanak horrela egiten ditudan, eta nik esaten diet ezetz, teknika hori lau katuk erabiltzen dutela. Ameriketako Estatu Batuetan egiten dute hori, friki batzuek, eta ikusten duzun ezer ez da benetakoa. Gainera, uste dut oso garrantzitsua dela jendeak jakitea erosiko duten labanetariko bat bera ere ez dela forjatua izango. Forjatua ala ez, horrek ez du esanahi labana hobea izango denik. Zuk material on bat hartzen baduzu, eta tenple, trataera eta simetria on batzuk ematen badizkiozu, forjatutako labanaren berdina edo hobea izan daiteke. Baina forjatutako labanek dirutza balio dute, eta jendea ez dago prest hori ordaintzeko.
Gustatu litzaidake berriro ere ohiko zerbait bihurtzea laban bat norberarekin eramatea, inorentzat mehatxu bat izan gabe
Nola jartzen dituzu prezioak zuk?
Ez ditut merkatuan oso hedatuta dauden prezioak, baina ni bezalako pertsona batek erosi ahal izateko moduko prezioak jartzen saiatzen naiz. Klase ertaineko pertsona bat naiz, nire gurasoak langileak dira, eta miserian bizi izan ez naizen arren, ez dut sekula luxurik izan. Beraz, pixka bat aurreztu eta sukalderako laban on batzuk erosi ditzakeenarentzako moduko salneurriak ditut.
Bitxigintza alde batera utzita duzu erabat?
Bartzelonan lan egiten nuen bitartean, diseinuko denda batean ere egoten nintzen, eta bertan saltzen nituen nire bitxiak. Bilduma bat nuen, iaz saldu nuena, botilen tapoiekin egindako belarritakoena. Molde bat egiten nien tapoiei, eta zilarrean edo urrean urtzen nituen. Horrekin aldarrikatu nahi nuen egunerokotasunean erabiltzen ditugun objektuak bitxiak ere izan daitezkeela. Hala ere, bitxigintzaren mundua utzi egin nuen, izan ere, eta balioa kendu nahi izan gabe, ez ninduen betetzen. Estetikoa eta sinbolikoa den zerbait ekartzeaz gain, iruditzen zitzaidan ez nuela ekarpen handiagorik egiten, eta niri munduari erabilgarriak diren gauzak eskaintzea gustatzen zait.
Labanak egunerokotasunean bitxiak baino gehiago erabiltzen direlako, ezta? Bai. Jakitea norbaiti laban bat salduko diozula, eta kozinatzen duen bakoitzean erabiliko duela eta bizi osoa iraungo diola, askoz liluragarriagoa da niretzat. Horregatik erabaki nuen bitxigintza uztea, baina noizbehinka enkarguz zerbait egiten dut; ezkontzako eraztunak edo horrelakoak, baina bestela ezer ez.
Esanguratsua da labana batek betirako iraun diezazukeela.
Hala da. Denak du bere higadura, eta bizi osoa diodanean, belaunaldi bat edo bi iraun ditzakeela esan nahi dut, agian hirugarrenerako ez duelako bere lana behar bezala egiten. Labana bat zorrozten joan zaitezke, eta horrekin batera, gastatu ere egiten da, hori da dagoena. Baina ideia da ez edukitzea 50.000 labana ezer balio ez dutenak, baizik eta denerako balio duten gutxi batzuk izatea. Horrez gain, gustatzen zait aldarrikatzea gure adineko jendeak ez diola garrantzi handirik ematen material edo objektu bat mantentzeari. Ez gara zapatariarengana joaten, labanak ez ditugu zorroztera eramaten eta arropa konpontzeko joerarik ere ez dugu. Nik egiten dut, baina uste dut gehiago sustatu behar den zerbait dela. Horregatik gustatzen zait gauzak enkarguz egitea eta gainprodukziorik ez sortzea.
Industria honetan zein helburu betetzea gustatuko litzaizuke?
Garrantzitsuenetako bat lana ondo egitearen balioak transmititzea da. Horrez gain, ikaragarri gustatuko litzaidake denda bat edukitzea, ni bertan egoteko eta jendeak nola lan egiten dudan ikusteko. Ez zait gustatzen gure lana lantegietan ezkutuan egitea, eta kanpoaldean zatirik politena soilik erakustea. Artisautza industriaguneetara eraman dute, fabriketara eta ezkutuko lantegietara. Nik hori aldatu eta kalera eraman nahiko nuke, jendeak ikus dezan nola egiten dugun lan. Hori erakusten badugu, uste dut pizgarri bat izan daitekeela artisautzan jende gehiago hasteko gauzak egiten.