Zubietako erraustegiko gasak neurtzeko datuen «ikerketa sakona» egin behar dela ondorioztatu du Toxicowatchek
Erraustegitik gertuko oilo batzuen arrautzetan Europako dioxina kontzentrazio handienak atzeman dituzte.
Zubietako erraustegia.Dani Blanco / Argia 
Toxicowatch fundazio herbeheretarrak hainbat urte daramatza Europako hainbat erraustegi eta euren inguruak ikertzen, tartean Zubietakoa. Bertan, Zero Waste Europe sarearekin elkarlanean, 2019tik ari da laginak hartzen eta erraustegiak inguruan duen eragina aztertzen eta urteotan egindako lanaren eta horrek emandako fruituen inguruko txostena argitaratu du —hemen daukazue, osorik—. Txostenaren ondorioak argiak dira: inguruko kutsadura “areagotu” egin da errauste planta funtzionamenduan dagoenetik (2020), eta beharrezkoa da “bere gasak neurtzeko datuen ikerketa sakona egitea”. Hedabide honek Toxicowatcheko ikerlari Abel Arkenbout eta Kirsten Bouman elkarrizketatu zituen 2019an, eta hemen irakur dezakezue.
Izan ere, Toxicowatch fundazioko ikerlariek gehiegizko dioxina, perfluoroalkilo substantzia (PFAS) eta metal astunen kontzentrazioak atzeman dituzte inguruko hainbat zonatan. Besteak beste, inguruko landa eremuetako etxe batzuetako oiloen arrautzetan hartu dituzte laginak urteotan, eta “emaitzek dioxinen hazkunde nabarmena erakusten dute, PCDD/Fs eta dioxina (dl-PCBs) antzekoak barne”, nabarmendu dute txostenean. Are gehiago, Hernanin, erraustegitik 3.500 metro ekialdera, “Europa osoan 13 urtetan biomonitorizazioko patioko oiloen arrautzetan inoiz izan den dioxina kontzentraziorik handiena” atzeman dute. “Dioxina mailen goranzko joera nabaria da 2020an hondakinen erraustegia martxan jarri zenetik”, gaineratu dute herbeheretarrek.
PFAS substantziak, bestalde, “patioko oiloen arrautza guztietan” aurkitu dituzte, eta, “Hernanin eta Andoainen, PFAS kontzentrazioek Europako Batasunaren muga onargarriak gainditzen dituzte”. Horrez gain, nabarmendu dute “2024an, edateko uraren iturri batean” ere detektatu zituztela PFASak, “Andoain ondoko muino batean, lehen pristinotzat [purua eta kontaminaziorik gabea] jotzen zen eremu batean”.
Bestelako laginketa batzuen inguruko datuak ere nabarmendu dituzte txostenean: “2019an, ez zen dioxinarik aurkitu goroldioetan (bryophyta) edo pinu orratzetan (pinus radiata). Ondorengo urteetan, goroldioan dioxinen mailak gora egin zuen, 300eraino. Ordutik behera egin duten arren, goroldioetan PCDD/F kontzentrazioak 2019an baino 30 aldiz handiagoak dira, erraustegia martxan jarri aurretik”.
Gehitu dutenez, “ur, lur, goroldio eta sedimentuetan ere ikusten ziren metal astunen goranzko joerak. Ur laginetan zink (Zn) eta berun (Pb) kontzentrazio handiak antzeman ziren. Lurzoruan, kadmioa (Cd), zilarra (Ag), manganesoa (Mn) eta merkurioa (Hg) gehitu ziren. Goroldioan artseniko (As), bario (Ba), nikel (Ni) eta eztainu (Sn) maila altuak ikusten ziren. Sedimentuetan, kobaltoa (Co) eta manganesoa (Mn) nabarmentzen ziren. Oso kezka handiko substantziek (dioxinak, PFAS eta metal astunak) eragindako kutsadura ez da arrautzetara edo goroldioetara mugatzen, baizik eta kutsatzaile organiko iraunkorren gai zabalago bat islatzen du”.
Horregatik guztiagatik, “Zubietako erraustegiko gasak neurtzeko datuen ikerketa sakona” egin “behar” dela: “Ikerketa hori funtsezkoa da instalazioak substantzia arriskutsuen emisioak ezabatzeko edo gutxienez murrizteko legezko betebeharrak betetzen dituen jakiteko”.
