«Gaztelania arraroa da, eta euskara logikoa»
Xabier Etxaniz (Pasaia, 1971) irakaslea da Donostiako AEKn, eta Euskaralogikoada proiektuari hauspoa eman dio, 2018az geroztik. Online arropa denda bat da proiektua bera, eta euskal kultura, literatura eta musikatik ateratako esaldiak dira protagonistak.
Xabier Etxaniz, Euskaralogikoada proiektuaren sortzailea.Nagore Garmendia 
«Euskara logikoa da». Zer duzu mantra horren inguruan esateko?
32 urte daramatzat AEKn eskolak ematen, eta «euskara logikoa da» esaldia askotan errepikatzen dut, bertan. Koadroak, aditzak, deklinazioak… dena logikoa da. Gaztelania arraroa da, eta euskara logikoa. Ikasle gehienak gaztelaniatik datoz, eta gaztelaniaz beste modu batera egiten direnez gauzak, esaldi hori buelta emateko erabili izan dut.
Askotan errepikatzen duzu mantra hori zure egunerokoan? Beharrezkoa da egitea?
Nire egunerokoan geratu da, noski, baina, gehienetan, klasean errepikatzen dut. Beharrezkoa iruditzen zait klasean, ikusarazteko bi hizkuntza desberdin direla eta bakoitzak bere logika daukala.
Helena Nuñez ikasleak esaldia kamiseta batera eraman zuen, eta zuri gustatu.
Oso opari ederra izan zen. Niri asko gustatu zitzaidan, baita ikasleei ere. «Kamiseta gehiago atera behar dituzue!», esaten ziguten. «Nik ere nahi dut!», «marka bat sortu behar duzue!». Erdi brometan hasi zen, 2018an, eta kafe batzuk hartu genituen, esan genuen arte: «Bueno, zer, hasiko gara?». Informazioa bilatzen hasi ginen, guretzat dena berria zen eta ez genekien nondik hasi. Azkenean, poltsa batzuk atera genituen eta lagunei eta ingurukoei saldu genizkien. Oso ondo funtzionatu zuen, eta, horren harira, erabaki genuen kamisetak egitea.
Zer berezitasun ikusi zenuen kamiseta horretan, gero proiektu bilakatzeko?
Ni literaturaren mundutik nator, idazlea naiz, literaturan ibilia eta sortzailea. Beti pentsatu izan dut euskarak egon behar duela gure bizitzako arlo guztietan, eta arlo batzuk irabazi egin behar direla. Konturatu ginen ez dagoela kamiseta askorik euskaraz; badaude markak, baina literaturarekin eta kulturarekin lotutako leloak nahi nituen nik. Zergatik jantzi behar dugu Bob Marley, eta ez Harkaitz Cano? Canok zergatik ez dauka kamiseta bat? Ba, orain, badauka. Hori izan zen gure hasierako ideia, gure filosofia: euskal kultura. Ez folklorea, eta ez euskararen aldeko kamisetak. Euskararen aldeko kamiseta pila bat daude, eta ez dut harri jasotzailerik nahi kamiseta batean. Euskara bera egotea da ideia, eta hor hutsune bat zegoen. Gu, ahal dugun neurrian, hutsune hori betetzen saiatzen gara.
«Zergatik jantzi behar dugu Bob Marley, eta ez Harkaitz Cano? Canok zergatik ez dauka kamiseta bat? Ba, orain, badauka»
Euskal kulturaren erreferentziak erabiltzen dituzue, hala literaturakoak nola musikakoak. Zein irizpiderekin aukeratzen duzue esaldia?
Niri gustatzen zaizkidanak! Saiatzen gara genero ikuspegia lantzen, literaturatik, euskal musikako letretatik… Hori da irizpide bat, eta bestea da bertako jendearekin lan egitea. Lan egiten dugu Puntutan enpresako Unai Elizasurekin, Iker Aiestaran eta Aitziber Akerreta ilustratzaileekin… Sekulako ohorea da. Bertako jendearekin lan egin, euskaraz, eta hutsune hori bete.
Zeintzuk dira proiektuaren helburuak?
Argiena, ez dela euskararen aldeko zerbait, baizik eta euskaraz den zerbait. Dirurik ez galtzea ere bada helburu bat… [barrez]. Jendearengana iristea, jakinda gure erosleak beti izango direla euskaldunak.
Online arropa denda bat da, bere baitan, proiektua. Nola kudeatzen da denda hori?
Lana ematen digu horrek… Orain, nire alaba Garazi da bazkidea, Helenak proiektua utzi behar izan zuen, denbora faltarengatik. Garazik kudeatzen du orain denda, webgunea, sare sozialak… nik baino askoz ere hobeto egiten du, azkarrago, nik ideia bat proposatu eta berak berehala gauzatzen du.
Zergatik uste duzue euskarak erreferentzia estetikoetan agertzeko beharra duela?
Toki guztietan agertu behar duelako. Hainbat tokitan ez dago, eta espazioak behar ditugu. Justizian, adibidez, ez dago. Ezta botiken erabilera orrietan ere. Baina nik, horretan, ezin dut eragin. Nik kamisetak egiten eragin dezaket, ze, ideiak baditut, ezagutzen dut euskal literatura eta kultura… Hizkuntza normalek toki horiek guztiak bereganatu dituzte; zergatik ez euskarak?
Euskaralogikoada proiektuaren zenbait kamiseta.Euskaralogikoada
Poltsak izan ziren lehenengo urratsa; gero, kamisetak eta jertseak. Besterik egiteko asmorik ba al duzue?
Kamiseta diseinu berriak egiten jarraituko dugu, eta bestelakoak ere egin nahi ditugu; kremaileradun jertseak, adibidez. Gauza berriak egin nahi ditugu, baina denbora falta kontu bat da. Beste lan bat daukat, hortik bizi naiz, eta nahikoa daukat honekin dirurik ez galtzearekin.
Nola hurbiltzen zarete euskal komunitatearen babesera?
Ez dakit iritsi garen… Pentsatzen dut denboraren poderioz jendeak ezagutuko gaituela, batzuek jada ezagutzen gaituzte. Ez dugu apenas marketinik egin, ez gara profesionalak nahiz eta saiatzen garen modu profesional batean lan egiten. Ez dugu ematen egun osoa honetan, hala balitz, beste gauza batzuk ere egingo genituzke.
Eta nola neurtzen duzue proiektuak duen eragina?
Jendeak kamiseta politak janzten dituela ikusita [barrez]! Jendeari gustatzen zaizkio, ez duzu gustuko ez duzun zerbait janzten. Kamisetarekin berarekin eta mezuarekin gustura egon behar duzu; diseinua ere hautu bat da, eta jendeak hautu hori egiten du. Erosten dutenek badakite zer erosten duten.
