Zer diote auzoek Euskararen Egunaren harira?
Goian, ezker-eskuin, Aitziber Otegi (Parte Zaharra) eta Eider Intxusta (Añorga). Behean, ezker-eskuin: Gurutze Garay (Martutene) eta Mertxe Fernandez (Intxaurrondo). Donostiako lau auzotan jasotako lekukotzek erakusten dute gero eta gehiagok dakitela euskara, baina erabilera mailak, aldiz, erronka handia izaten jarraitzen duela: belaunaldien arteko desberdintasunak, kale hizkuntzak, erreferenteen faltak eta auzoen eraldaketa sozialak gaztelaniaren erabilera hauspotu dute.
«Euskararen egoera ikusita, eguna aldarrikatu behar dugu oraindik ere»
Aitziber Otegi Iturriza, Parte Zaharreko euskara batzordeko kidea
Aitziber Otegi Iturriza, Parte Zaharreko euskara batzordeko kidea-Parte Zaharreko euskara batzordea
Nola bizi duzue auzoan Euskararen Eguna?
Garrantzi handia ematen diogu Euskararen Egunaren inguruan egiten dugun programazioari; Bagera elkartearekin eta udal zerbitzuekin elkartu eta saiatzen gara jarduerak kalera ateratzen, jendeak jakin dezan Euskararen Egunaren harira egindako egitaraua dela. Ez da soilik egunean bertan jendeak parte hartzeko, baizik eta orokorrean euskararen mundura hurbiltzeko.
Zer botatzen duzu faltan Euskararen Egunean? Zer gustatzen zaizu gehien?
Badirudi euskararen inguruan lan edo bizi garen jendearentzako eguna dela, eta iruditzen zait jende askorentzat egun normal bat besterik ez dela, ez duela garrantzirik. Euskararen egoera ikusita, eguna aldarrikatu behar dugu oraindik ere, eta ez dakit nola egin dezakegun indar gehiago emateko. Bestetik, irakaslea naizenez, oso gustuko dut ikasleekin auzoan ekintza desberdinak egitea, eta sortzen den giro hori.
Zein egoeratan ikusten duzu euskara auzoan?
Parte Zaharra nahiko auzo berezia da, azken urteetan bilakaera handia jasan du. Nahiko tristea iruditzen zait egoera, kanpoko jendearentzat egiten direlako gauzak. Euskararen presentzia gero eta txikiagoa da, euskaraz artatzeko gaitasuna dutenak gero eta gutxiago dira, eta komertzioetan ere ikus daiteke gero eta gutxiago direla euskal izena dutenak. Bizilagunon artean saiatzen gara euskarari garrantzia ematen, baina gure kultura eta hizkuntza txoko batean geratzen ari dira. Kaleko hizkuntzan ere hori oso nabaria da.
Auzoko belaunaldi gazteek eta helduek berdin bizi dute euskara?
Oso desberdin. Gure garaiko jendeak beste egoera bat bizi izan du, ikusi genuelako gure gurasoek nolako esfortzua egin behar izan zuten euskaldunak izateko. Gazteek, nolabait esateko, oso erraza izan dute eskolara joatea, eta kanpotik digitalki iristen zaizkien edukiak erdaraz izan dira. Nik uste dut ez dutela benetan bizitzen beraien hizkuntza gisa, bazik eta eskola hizkuntza gisa.
Zer egingo zenuke Donostia euskaldunagoa izan dadin?
Ez dut alarmista izan nahi, baina gero eta gutxiago hitz egiten da euskaraz, nahiz eta gero eta jende gehiagok jakin. Guk gure errua dugu, gaztelaniaz egiten digutenean gaztelaniara pasatzen garelako. Administraziora eta komertzioetara joatean euskara behar bat dela erakutsiko nuke; euskaraz ez dakien pertsonari euskaraz dakien beste bat etortzeko eskatuta, edo euskara ulertzeko gai denari euskaraz hitz eginda. Behar hori sentitzeko ekintza txikiak egin behar ditugu, eta administrazioak ere askoz gehiago egin beharko luke.
«Intxaur jaietan ikus daiteke gauzak antolatzeko orduan euskara presente dagoela»
Mertxe Iñigo Egizurain, Intxaurrondoko euskara batzordeko kidea
Mertxe Fernandez Iñigo, Intxaurrondoko euskara batzordeko kidea.Plazara Goaz
Nola bizi duzue auzoan Euskararen Eguna?
Elkartea 1998an sortu zen, duela gutxi 25. urteurrena izan genuen eta esango nuke beti ospatu izan dugula. Euskararen Eguna euskara erdigunean jartzeko momentu bat da. Azkenean, aitzakia moduko bat da, Euskaraldiaren edo Korrikaren antzera. Aste osoan zehar hainbat ekitaldiren bitartez ospatzen dugu, Pirritx eta Porrotx etortzen dira, adibidez. Saiatzen gara beste elkarte batzuek ere ekitaldiak antola ditzaten, ez soilik gure elkarteak.
Zer botatzen duzu faltan Euskararen Egunean? Zer gustatzen zaizu gehien?
Ez dut gustuko egun bakarra izatea, 365 egun izan beharrean. Ez genuke ospatu beharko, azken batean. Eta gehien gustatzen zaidana euskara erdigunean ikustea da; polita da, erreferentziazko eguna da jendearentzat. Gure kasuan, gaztaina erreketak eta dantzak egiten ditugu, besteak beste, eta une goxoa izaten da. Hunkigarria da.
Zein egoeratan ikusten duzu euskara auzoan?
Auzoa ez da bereziki euskalduna, justu kontrakoa: Donostiako erdaldunenetariko bat. Nahiz eta azken neurketetan erabilera datuak hobexeagoak izan, oraindik asko dago egiteko; momentu batzuetan nahiko etsigarria izan daiteke. Hala ere, auzo handia izanik, euskaldun asko bizi gara, eta gauzak ilusioz egiten dira. Donostia mailan antzera, nahiko etsigarria da, baina badaude gurea baino auzo euskaldunagoak, erabilera aldetik behintzat.
Auzoko belaunaldi gazteek eta helduek berdin bizi dute euskara?
Nik uste dut gazteek beste gaitasun eta borroka batzuk dituztela. Elkartera batu da jende gaztea, baina batez besteko adinak altua izaten jarraitzen du. Ez du esan nahi gazteek euskararekiko interesik ez dutenik, baina bai beste gauza batzuk lehenesten dituztela, etxebizitza edo ekologia, adibidez. Hala ere, badaude euskararekin sentsibilizatuta dauden gazteak, eta Intxaur jaietan ikus daiteke gauzak antolatzeko orduan euskara presente egoten dela.
Zer egingo zenuke Donostia euskaldunagoa izan dadin?
Asko hitz egiten da transmisioaren beharraz, batez ere gazteek eta haurrek erreferenteak eduki ditzaten. Nire ustez, erreferente horiek gehiago landu behar ditugu, gehiago erabili; erreferente diren pertsonei bidea eman, telebistan, esaterako. Baina, batez ere, gazte eta haurren gune horiek saiatu euskalduntzen eta euskararen erabilera sustatzen, argi ikusi baitugu kezkatzen gaituen zerbait dela.
«Añorga arnasgunea da Donostian, baina gabeziak ikusten ditugu erabileran»
Eider Intxusta Serrano, Añorgako euskara batzordeko kidea
Eider Intxusta Serrano, Añorgako euskara batzordeko kidea.Añorgako euskara batzordea
Nola bizi duzue auzoan Euskararen Eguna?
Saiatzen gara egunari garrantzia ematen eta gutxieneko lanketa bat egiten. Batzuetan, ikastolekin elkarlanean jarduerak antolatzen ditugu; besteetan, asteburura eramaten dugu ospakizuna eta zerbait antolatzen dugu auzoan. Aurten Ztandap antzerki saioa eta logo lehiaketa bat antolatu ditugu. Azken hori aspalditik genuen buruan, euskara batzordeak logo bat behar zuelako; irabazlea egunean bertan iragarriko dugu, eta, gero, logoarekin pankarta finkoa jartzea da asmoa.
Zer botatzen duzu faltan Euskararen Egunean? Zer gustatzen zaizu gehien?
Egunean bertan baino, urteko gainerako egunetan botatzen dut faltan borondate politiko handiagoa gure hizkuntza babesteko. Auzoan, jendearen inplikazioa eta babesa egoten da, baina beti egin daiteke gehiago. Eta gehien gustatzen zaidana da belaunaldi desberdinak elkartzen garela: helduak, haurrak eta gazteak. Giro polita sortzen da.
Zein egoeratan ikusten duzu euskara auzoan?
Añorga arnasgunea da Donostian, baina nahiz eta euskara ezagutza oso altua izan, gabeziak ikusten ditugu erabileran: ikastolako irteeretan, futbol entrenamenduetan edo tabernan gero eta gehiago entzuten da gaztelania. Era berean, Añorga Arigune egitasmoan lanean gabiltza (Gipuzkoa Arigune proiektu pilotuaren baitan), eta udala, aldundia, Bagera elkartea eta beste eragile batzuk elkarlanean ari gara. Antolakuntza foroa dugu eta auzoko eragileak interpelatzen ditugu parte har dezaten.
Auzoko belaunaldi gazteek eta helduek berdin bizi dute euskara?
Nik uste dut euskararen ezagutza handiagoa dela gazteen artean, baina ez dute hizkuntzarekiko lotura emozional bera. Heldu askok euskararekiko zuten maitasun hori transmititu ziguten, nahiz eta hitz egiten ez jakin. Gazteek, berriz, agian ez dute hizkuntza arriskuan ikusten eta, ondorioz, ez diote garrantzi bera ematen.
Zer egingo zenuke Donostia euskaldunagoa izan dadin?
Donostiako agintea izango banu, euskararen aldeko apustu garbia egingo nuke politikoki. Saiatuko nintzateke euskara txoko guztietara iritsarazten, hizkuntza ikasteko esfortzua egiten duten guztiei aukera ematen.
Hizkuntzaren garrantzia transmititzea ere funtsezkoa iruditzen zait, arriskuan egon daiteken hizkuntza delako. Formula magikorik ez dago, baina apustua egin behar da euskararen alde.
«Ez dugu tekla zuzena sakatzen, mezua ez da iristen»
Gurutze Garay Cordero, Martuteneko euskara batzordeko kidea
Gurutze Garay Cordero, Martuteneko euskara batzordeko kidea.Martuteneko euskara batzordea
Nola bizi duzue auzoan Euskararen Eguna?
Duela bi urte euskara batzordea ia jenderik gabe zegoen, eta deialdia egin zen taldea berreskuratzeko. Justu Euskararen Eguna zetorrenez, horri ekin genion. Ideia berritzaileak sortu ziren, eta, besteak beste, lehenengo aldiz bideoklip lehiaketa antolatu genuen auzoan, haurren partaidetza areagotuta. Urtean zehar gauzak egin izan ditugu: Mintza-potea ostiraletan, Korrika, Euskaraldia… Pixkanaka, berreskuratu ditugu gogoak jarduera desberdinak antolatzeko.
Zer botatzen duzu faltan Euskararen Egunean? Zer gustatzen zaizu gehien?
Euskararen Eguna egun arraro batean izaten da beti. Aurten, asteazkena izango da, eta astean zehar eskolan errazagoa bada ere, jarduerak ez ditugu guk bakarrik egiten. Haur txokoarekin eta gaztelekuarekin adostu behar izaten dugu, ekintza desberdinak hainbat egunetan antolatzeko. Aurten larunbatetik larunbatera egingo dugu.
Zein egoeratan ikusten duzu euskara auzoan?
Egoera kaxkarra da, euskararen erabilera oso gutxitua dago momentu honetan. Iruditzen zait eskolatik atera eta ez dudala haurrik entzuten euskaraz. Auzoan ere oso lokal gutxi daude arreta euskaraz egiteko gai direnak, pare bat taberna, auzoko supermerkatua eta harategia. Ari gara gauzak egiten eta indarra jartzen bultzadatxoa emateko, batez ere, haurrengan. Helduek euskara ikas dezaten ere egin dira gauzak: auzo eta guraso elkarteak gurasoentzako ikastaroak sustatu zituzten AEKren eskutik.
Auzoko belaunaldi gazteek eta helduek berdin bizi dute euskara?
Gazteek oso desberdin bizitzen dutela esango nuke. Gure belaunaldikoak haurrak ginenean, ikusten genuen nola bizi zuten gurasoek euskararen premia hori; behar moduan ikusten genuen euskara, Euskal Herrian bizi nahi bagenuen. Gaur egun ez da horrela bizitzen, eta uste dut behar izate horretara bueltatu behar garela. Nire alabei helarazten diedan mezua hori da.
Zer egingo zenuke Donostia euskaldunagoa izan dadin?
Egoera oso desberdina da lekuaren arabera. Zaldibian kanpotar asko dago, baina euskara erabiltzen da komunikatzeko, euskarak garrantzia du, eta pertsona berriek jakiteko behar hori izango dute. Donostian ez dago euskararen behar hori, edozein lekutan lehen hitza gaztelaniaz egiten baita, eta bere garaian funtzionatzen zuenak jada ez du funtzionatzen. Horrek ez du esan nahi lanik egiten ez dugunik, baina ez dugu tekla zuzena sakatzen, mezua ez da iristen.
