Izoztutako erreferenteak berreskuratzen
Filma: Lurdes Iriondo, ez gera alferrik pasako
Zuzendaria: Inge Mendioroz Ibañez
Urtea: 2025
Herrialdea: Euskal Herria
Klixeak maite ditugu. Gutxi dira horietatik ihes egiten duten ikono, figura edota pertsonaia historikoak, eta are nabarmenago gertatzen da atzera begiratuz beraien ekarpena, utzitako ondarea gogoratzea tokatzen denean. Zer esanik ez protagonista emakumea bada. Artista, zientzialari, ekintzaile… ahaztuen memoria goratzerako orduan, patriarkatuarekin egiten dugu topo, bizi ziren garaian pairatutakoarekin zein ondorengo itzal luzearekin.
Gurean, bada «Euskal Herriaren nobia», «Joan Baez euskalduna», «Ez Dok Amairuren musa» eta beste hainbat deiturekin ezagutarazi den abeslari erraldoi bat, bizitza pribatura emana, baina euskal gizartearen eta euskararen alde lan eskerga egindakoa. Besteen itzalpean, gehienetan gizon artean, bazirudien Lurdes Iriondoren irudia izoztua gelditua zela, eta ahotsa, diskoetan harrapatua. Bada, Inge Mendioroz Ibañezek eta Idoia Garzes Aldazabalek askatu egin dute Lurdes Iriondo, Ez Gera Alferrik Pasako dokumentala baliatuz, emakumeez osatutako lantalde baten babesarekin.
Filmaren zuzendaria da lehena, gidoilaria bigarrena, eta elkarrekin josi dute ikus-entzunezko artxibo materialekin, Iriondoren beraren testuekin (off-ean irakurritakoak) eta senide, lagun eta adituei egindako elkarrizketatuekin ehundutako sarea. Parte hartuko dute Koro Berasategi Iriondo, Maite Idirin Solatxi, Mariasun Landa Etxebeste, Patxika Erramuzpe Alfaro, Amagoia Mujika Tolaretxipi, Agurtzane Intxaurraga Etxebarria, Jule Goikoetxea Mentxaka eta Ana Guadalupe Fernandez Bilbaok.
Horien guztien aletxoari esker, pertsonaiarengana baino pertsonarengana egindako hurbilketa proposatuko du lanak, Iriondo inoren emazte edo talde artistikoko kide izateaz gainera Lurdes ere bazela gogoraraziz. 60ko hamarkadan herria eta identitatea aldarrikatzeko ireki zen leiho hartan euskal kulturaren transmisioaren garrantziaz jabetu zen emakumea. Erreferentea.
Lurdes Iriondo, Ez Gera Alferrik Pasako filmak beharbada ez du misterio handirik argituko, ezezaguna edo ezjakina zenik plazaratuko, ezta planteamendu estetiko berezirik eskainiko; dokumental klasiko baten forma hartuko du. Baina abeslariaren kantaera indartsuan sostengatuta, euskaldunok propio ezkutatu eta isildu diogun ahotsa biziberrituko du, ozen, noiz eta haren heriotzaren 20. urteurrenena ospatuko den honetan.
