«Baserritar jantziak urte osoan zehar saltzen dira. Beti dira herriren bateko festak»
1933 urteaz geroztik, Parte Zaharreko Almacenes La Bretxa dendak eguneroko eta laneko arropa saltzen dihardu. Urteak dira, gainera, baserritar jantzien saltoki erreferente bihurtu zela Donostian, eta Gabonen bueltan lanpetuta aritzen dira. Egungo arduradun Sonia Garcia Doladorekin (Erdialdea, 1972) solastu gara aurreko senideek abiatutako familia saltokian bertan.
Sonia Garcia Dolado, Almacenes La Bretxa dendako arduraduna.Jon Iriarte Mendiola Zein izan da Almacenes La Bretxa dendaren ibilbidea?
Nire aitaren amonak hasi zuen familia negozioa da, bera hasi zen salerosketarekin; gerora, nire aitona aritu zen, eta ondoren, nire aitak hartu zuen denda. Gaur egun, nik jarraitzen dut, laugarren belaunaldia naiz. Aurrerantzean, ez dakit. Erretiroa hartzen dudanean ez dakit zer gertatuko den.
Baserritar jantziengatik ezagutuko zaituztete askok. Zer eskaintzen duzue?
Hasiera batean, aldagarriak, laneko arropa, haurren arropa eta emakume zein gizonezkoen alkandorak genituen. Eta jada urte batzuk badira baserritar jantziak saltzen hasi ginela; asko eboluzionatu du horrek, orain gauza mordoa daude. Baserritar jantzi klasikoak, abarkak… denetarik dugu.
Askotariko arropa dago salgai Almacenes La Bretxan.Jon Iriarte Mendiola
Nola eboluzionatu dute baserritar jantziek, bada?
Iraganean aukera murritzagoa zen, oraingo eskaintza askotarikoa da. Lehen, jantzi tipikoak soineko motadunak eta loretxodunak ziren neskentzat. Eta, mutilentzat, marradun prakak eta atorra beltza. Orain, mundu bat da, kolore pila ditugu, modelo ezberdinak. Loredun gonak, lore gabekoak, nahasketak, estanpatuak… aniztasun asko dago.
Gabonak iristear direla, lan karga handia nabaritzen duzue?
Lan karga dezente handitzen da udazkenetik aurrera. Jendea jada urrian begiratzen eta galdezka hasten da, San Tomas eta Gabonak tarteko. Batez ere, haur txikiak dituen jendea edota jaioberrien senideak arropa begiratzen hasten dira. Azaroko asteburuetan, aski nabari da Gabonak laster ditugula, bezeroak haurrekin etortzen hasten dira ordurako. Eta, abenduan, ataza izugarria da, topera gabiltza.
«Jendeak eskaintzen dugun gertuko arreta hori eskertzen du»
Urtean zehar, dendako lana oso ezberdina da?
Egia esan, baserritar jantziak urte osoan zehar saltzen dira. Beti dira herriren bateko festak; ondorioz, beti ditugu bertako traje tradizionalen eskariak. Udan ere, kaiko Karmengo jaiekin, mahoizko jantzi asko izaten ditugu, eta sanferminetako jantzi zuri-gorria ere saldu ohi dugu; edozein motatako ospakizunetarako arropa dugu. Eta bestetik, eguneroko gauzak. Galtzerdi asko saltzen da, aldagarri asko, txapel asko… Txapelak asko saltzen dira, atzerritarrek erosten dituzte, batez ere.
Zer dela eta gerturatzen dira turistak tokiko komertziora?
Turista asko marka ezagututa datoz hona, Elosegi txapelen bila datoz asko. Makina batek galdetzen du horren inguruan. Argentinar asko datoz, adibidez, beraien aitona-amonek iraganean Euskal Herritik bertara migratu zutela esaten dizute: «Nire aitona euskalduna zen…», eta euren senideen istorioa kontatzen dizute.
Eta bestetik, askori era honetako negozioek arreta pizten die. Jada ez dituzte mota honetako betiko dendak ikusten, eta oso gustuko dute. Ingelesez, edo euren hizkuntzan, denda oso polita dela esaten digute. Ezohiko negozioa da askorentzat, iraganekoa. Beno, bertako jendeak ere esaten digu, ea nola jarraitzen dugun egun dendarekin, harrituta.
Gaur gaurkoz, Internet bidez ere jende askok begiratzen du zein marka diren, aurretiaz ezagutzen dute zer dagoen. Opari ere eramaten dituzte, umeentzako, bilobentzako… nahiz eta gero ziurrenik ez erabili, baina, tira, oroigarri gisa. Polita da.
Almacenes La Bretxa denda San Juan kalean dago.Jon Iriarte Mendiola
Parte Zaharreko merkataritzan aldaketak bizi izan dituzue urteotan?
Parte Zaharra asko aldatu da gu bertan gaudenetik. Orain, turistentzako negozio asko daude, souvenir-ak eta pitxiak saltzen dituzten dendak asko dira. Eta bestetik, azken urteotan, kaleko giroa aldrebestuta dagoela sumatzen dut, segurtasunaren gaiarekin. Baina gehien aldatu dena turismoaren eraginez izan da.
Bertako jendearekin ere asko egiten dugu lan, noski. Betiko bezeroak asko dira. Parte Zaharreko eta kaiko jende asko bezero dugu. Eta bizipenak ere kontatzen dizkigute, amonarekin edo amarekin dendara etortzen zireneko oroitzapenak.
Esaterako, orain Bretxa konpontzen ari direla eta, argazki batzuk ikusi ditugu bertan, eta horietako batean arrain saltzaile bat gure poltsa batekin ikusi dugu, kasualitatez.
Bezero ugarik arreta asko eskertzen du, gauzak erakustea, gomendioak ematea… jende nagusi askok ere laguntza behar du gauzak probatzeko. Hori era honetako dendetan egiten duzu, bestelako multinazional handietan zuk zeuk egin behar duzu dena, probagelan sartu eta zure ardura da neurri egokiko arropa bilatu eta aurkitzea. Tira, jendeak eskaintzen dugun gertuko arreta hori eskertzen du.
Sonia Garcia Dolado, Almacenes La Bretxa dendako arduraduna.Jon Iriarte Mendiola
Laneko arropa iraganean bezain beste erabiltzen da egun?
Mahoizko galtzak saltzen jarraitzen dira, jende asko horren bila dator, berariaz. Uste dut horrelakoak ez direla leku askotan saltzen. Dena den, nabari da fabrika askotan laneko arropa banatzen dela, segurtasuneko koloredun buzoak, laneko galtzak… Baina, tira, guk mahoizko galtza klasikoa aski saltzen dugu, algodoizkoa. Eta bestetik, laneko prakez gain, mahoia ere asko saltzen dugu udan; kostaldeko jaiak direla eta, blusak eta gonak, batik bat.
Nola bizi izan duzue arroparen garapena?
Guk arropa oso klasikoa dugu, jende nagusiarekin egiten dugu lan, batez ere. Hortaz, ez ditugu arropa oso moderno edo koloredunak ekartzen, bezeroak hona beste zerbaiten bila datoz. Zentzu horretan, ez dugu aldaketa nabarmenik sumatu.
Tira, gure lana zailtzen duena fabrika askoren itxiera da; desagertu egiten diren produktuak oso zailak dira aurkitzen. Hau da, behin fabrika itxita, arropa hori ekoizten duen beste inor aurkitzea oso zaila izaten da. Badira gauzak ehungintzan eten eta beste batek egiten ez dituenak, eta gerora arazoak dakartza horrek. Dendara ekarri nahiko zenukeen produktu hori ezin topatu aritzen gara zenbaitetan.
Familia negozioa izanda, nola ikusten duzu saltokiaren belaunaldi aldaketa?
Nire ahizpak alaba bat du, nik neuk, bi; baina, uste dut beste nonbaitetik ekingo dutela euren ibilbide profesionala. Ni jubilatzen naizenean, auskalo. Ez dakit zer egingo dugun. Familiakoa ez den norbaitek hartu eta negozioarekin jarraitu ezean, egia esan, ez dakit zer gertatuko den. Oraindik ez dugu pentsatu ere egin, helduko da unea.
