Auditz Akularren eraikitzeko konpromisoa: Denis Itxasok eta alkate berriak esaten ez dutena
Azken berrien arabera, Donostiako Udalak eta Eusko Jaurlaritzak konpromisoa hartu dute Auditz Akularreko proiektua bultzatzeko, hau da, Altzako landa lurretan 3.000 etxebizitza baino gehiago eraikitzeko; horietatik, 2.400 alokairuan.
Gaia horrela laburtuta, ez dago zalantzarik oso gai mediatikoa dela. Etxebizitza asko eraikitzeko promesak, oraintxe bertan, ondo saltzen du, botoak sor ditzake, baina, borroka horretan, sen ona eta arrazoia galtzaile atera daitezke.
Lehenik eta behin, deigarria da inork ez aipatzea Eusko Jaurlaritzako ingurumen organoak, plan orokorraren berrikuspenaren aurrerakinari buruzko txostenean, biziki gomendatu duela, hainbat arrazoi garrantzitsu direla medio, Auditz Akularreko lurzoruetan ez eraikitzea. Gure ustez, 2010etik urbanizagarri gisa sailkatuta ez balego, debekatu egingo zukeen. Horrela, bi politikariek saihesten dute egoera naturalean dauden lurzoruen aurrean gaudela, ingurumen eta ekosistema balio garrantzitsuak dituztenak, nekazaritza eta abeltzaintza balio estrategikokoak, baliabide hidrikoak dituztenak, azken batean, babesleku klimatikoa eta biodibertsitate erreserba aurrean. Eta horiek dira autonomia erkidegoan egongo litzatekeen urbanizazio prozesu handienarekin inbaditu nahi dituzten lurzoruak (Zorrotzaurre izan ezik).
Gainera, ez dute esaten, Itxasok eta Insaustik, Auditz Akularren etxebizitza eraikitzea, euren borondatea eta konpromisoa izanda ere, denboran oso urrun dagoela, indarrean dagoen plana, 2010ekoa, ekonomikoki eta teknikoki bideraezina delako, eta, orain arte, hamabost urte geldirik daramalako. Mendia urbanizatzeko gastuetan dauden ehunka milioien ondorioz, lurzoruaren sustatzaileak ere ez dira ausartu.
Ez dute esaten, proiektua bideragarri egiteko plana aldatzen hasita, EAJ eta PSEren lege proposamen berriaren bidez salbuespen bidea erabili ahal izatea nahi dutela, azken hilabeteetan Etxebizitza sailburuak iragarri duena, baina oraindik onartu gabe izapidetze fasean dagoena. Eta potoloagoa dena, asmo hori zazpi lege eta 2006an Eusko Legebiltzarrak onartutako hirigintza legearen hamabi artikuluren aldaketa dela, eta legezkotasun arazo larriak dituena. Hirigintzako profesional ezagunak kalifikatzen ari diren moduan, hirigintzan kontra erreforma bat da, inboluzio bat, salbuespen egoera bat.
«Galdetu daiteke nork gobernatzen duen herri hau, hauteskunde kanpainako estrategiak ala Ingurumen Saileko arrazoiak eta sen onak»
Bi politikariek ez dute esaten lege horrek proiektu jakin batzuetarako salbuespenezko prozedura bat ezarri nahi duela, plana sustatzen duen organo berari ingurumenaren kontrola emanez, modu horretan 2011/92/EB Europako Zuzentaraua urratuz, honek bi organoen independentzia organikoa eta funtzionala eskatzen duelako, Europako Justizia Auzitegiaren 2025eko maiatzaren 8ko epaiak berriki gogorarazi duen moduan. Epaiak dio interes gatazkak saihesteko modu bakarra (gatazkan sar daitezkeen interesak nahasteagatik) agintari eskudunen objektibotasuna bermatzea dela, edo, bestela esanda, udalak ez duela bere planei buruzko txostena egin behar.
Ez dute esaten, azkenik, Donostiako etxebizitzaren egoera, %95 salmenta libreko etxebizitza duena, euren alderdiek udalean izan duten politikaren ondorio denik. Ez dezagun ahaztu Itxaso sailburua zinegotzi izan zela 2003tik 2015era. Hain zuzen ere, 2022ko plan orokorraren aurrerakinaren datuen arabera, azken 30 urteotan 28.000 etxebizitza baino gehiago eraiki dira Donostian, eta %4 eskas babestua izan da. Zuzkidura bizitokien %17,30 baino ez da gauzatu, eta etxebizitza publikoak ez dira nabarmen handitu. El Diario Vasco-n argitaratutakoaren arabera, Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza Sailak hamar urte baino gehiago daramatza Donostian etxebizitza babesturik sustatu gabe. Bi administrazioek hamarkadetan egin ez dutena bat-batean egin nahi dute orain, leku desegokian eta proiektu jasanezin, desorekatu eta gizarte zatiketa eragiten duen egitasmoarekin.
Ez dute aipatzen, ezta ere, alokairuko 2.400 etxebizitza eremu berean biltzea segregazio sozialeko praktika bat dela, hamarkada batzuk atzera eginarazten diguna, esperimentu soziologiko arriskutsu batez gain, eta hirigintza modernoa, legezko printzipio gisa, definitu behar duen kohesio sozialaren guztiz aurkakoa. Alokabideri, Eusko Jaurlaritzako organoari, Gasteizko Bremen kalean 300 etxebizitza biltzen izandako esperientzia kontsulta diezaiokete. Esperientzia horren ondorioz, jendaurrean adierazi du tamaina txikiagoko unitateetan jardun behar dela, kontzentrazio jasanezinak saihestuz.
Azken batean, ezin dugu isildu proiektu bat saltzeko ahalegin horren aurrean, izan ere, hiriaren ekialdeko azken landa lurren ia 100 hektarearen inbasioa delako (Donostialdeko PTParen San Marko-Lau Haizeta-Ametzagaina ingurune unitatean zeuden, 2020an atera zituzten arte), ingurumen, ekosistema eta nekazaritza balio handiko lurzoruak sakrifikatzen dituelako, eta kohesio sozialarekin bateraezina den kontzentrazioa suposatzen duelako. Ingurumen arloan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako organoak proiektu horren aurkako txostena egin du aurten bertan, eta udala eta Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza sailburua aspektu hori egunero isilarazten ari dira.
Galdetu daiteke nork gobernatzen duen herri hau, hauteskunde kanpainako estrategiak ala Ingurumen Saileko arrazoiak eta sen onak. Baina benetako galdera da ea onartuko dugun lurraldea eta etorkizuneko belaunaldiak izatea galduko dutenak. Eta higiezinen sustatzaileak irabazten dutenak, Ucin eta Guibert esaterako (elite ekonomikoa, munduko aberatsenen zerrendengatik ezaguna den Forbes aldizkarian agertzen direnak), 100.000 metro koadro baino gehiagoko jabeak 2010ean, Inmobiliaria Renteria S.L. enpresapean.
