Ez zuen ohean hil behar
50 urte dira Franco hil eta Trantsizioari hasiera eman zitzaionetik. Gaur egun, ordea, gazte askok ez dakite nor zen Franco, beste askok frankismoaren irudi partziala baino ez dute, eta azkenaldian ikusi dugu joera erreakzionarioetan murgildutako gazte batzuek erregimen hura goraipatzen dutela ere.
Trantsizioa krisi ekonomiko orokorraren eta frankismo berantiarrak pilatutako protesta sozialen erdian garatu zen. 1960ko hamarkadako garapen ekonomikoak bizi maila igo zuen bitartean, langile mugimendua politizatu egin zen eta greba ziklo gogorrak piztu ziren. Franco 1975ean hil zenean, indar politiko guztiak berehala hasi ziren boterea eskuratzeko lasterkan. Estatuak edozein haustura saihestu nahi zuen, eta horretarako adostasun zabala behar zuen. Erreforma Politikorako Legeak eta Moncloako Itunek –PCEren legalizazioarekin batera– elite ekonomikoen eta alderdi nagusien arteko itun inplizitua zigilatu zuten: protesta soziala geldiaraztea, soldata mugak ezartzea eta susperraldi ekonomikorako ildo nagusiak marraztea, inflazioak, langabeziak eta defizitaren hazkundeak markatutako testuinguruan.
«Gaur, ideia erreakzionarioen berpizkundea bizi dugun honetan, belaunaldi berriei dagokie egoera honi buelta emateko erreferente bihurtzea»
Akordio haiek, ordenamendu liberal berri baten alde, ezker-eskuin batu zituzten indarrak, eta paktu politikoak berehala eskatu zuen paktu sozial baten sorrera ere. Horrek langileen mugimendua sindikalismo instituzional baterantz bideratzea ekarri zuen, lan esparruko lege berrien bidez. Ondorioz, fabrika borroka zaharrek eta asanblada bidezko antolaketak indarra galdu zuten negoziazio eredu zentralizatu eta kontrolatuago baten aurrean.
Askotan esaten den arren 1975a izan zela inflexio puntua, egiaz, Trantsizioko akordio horiek guztiak 1959ko Estabilizazio Planen jarraipen logikoa izan ziren. Prozesu orokorrago baten parte ziren, eta helburua Espainiako Estatua nazioarteko zirkuitu kapitalistetan txertatzea zen. Helburu hori 1980ko hamarkadan bete zen PSOEren gobernupean, Espainia Europako Ekonomia Erkidegoan sartzearekin batera: lan erreformak eta industria birmoldaketak bultzatuz, langabezia areagotuz eta merkatu globalarekiko mendekotasuna sendotuz. Horrela, Trantsizioa ez zen soilik diktaduratik demokraziarako jauzia izan, baizik eta berrantolaketa ekonomiko, sozial eta politikorako prozesu luzea, Europan integrazio osoarekin eta langile mugimenduaren ahultze eta desaktibazioarekin amaitu zena.
Belaunaldi berriek agian ez dute historia osoa ezagutuko, baina garbi dago diktadurak utzitako hainbat zutabe ez zirela Trantsizioarekin desagertu. Eta gaur, ideia erreakzionarioen berpizkundea bizi dugun honetan, belaunaldi berriei dagokie egoera honi buelta emateko erreferente bihurtzea.
