Bizikletazko Noranzko Bikoitza (BNB)
Gure inguruko herrialde askotan ohikoa da ibilgailu motordunentzako noranzko bakarreko kaleak aurkitzea, baina bizikletak bi noranzkoetan ibil daitezke. Neurri honek bizikleta bidezko mugikortasuna nabarmen errazten du, ibilbide zuzenago eta seguruagoak eskainiz. Frantzia, Alemania, Herbehereak edo Belgika bezalako herrialdeetan neurri hau kale erresidentzial eta 30 gune gehienetan ezarrita dago. Espainian,ordea, adibide puntualak badaude ere, oso puntualki... Gehiago irakurri
Gure inguruko herrialde askotan ohikoa da ibilgailu motordunentzako noranzko bakarreko kaleak aurkitzea, baina bizikletak bi noranzkoetan ibil daitezke. Neurri honek bizikleta bidezko mugikortasuna nabarmen errazten du, ibilbide zuzenago eta seguruagoak eskainiz.
Frantzia, Alemania, Herbehereak edo Belgika bezalako herrialdeetan neurri hau kale erresidentzial eta 30 gune gehienetan ezarrita dago. Espainian,ordea, adibide puntualak badaude ere, oso puntualki baino ez da ezartzen oraindik.
Zirkulazioa antolatzeko modu honi Bizikletazko Noranzko Bikoitza esaten zaio (aurrerantzean, BNB). Argitalpen honetan azalduko dugu zer den, nola aplikatzen den eta zergatik den tresna eraginkorra hiri-inguruneetan bizikletaren erabilera sustatzeko.
Zer da zehazki Bizikletazko Noranzko Bikoitza (BNB)?
BNBa bide-azpiegiturako eta hiri-diseinuko neurri bat da eta bizikletek, gainerako ibilgailuentzan noranzko bakarrekoak diren kaleetan, bi noranzkoetan zirkulatu ahal izatea ahalbidedetzen dute. Autoen joan-etorri txiki eta abiadura basua duten kaleetan erabiltzen da gehinebat, hala nola 30 guneetan edo kale erresidentzialetan, baina dentsitate eta trafiko-abiadura handiagoko kaleetan ere aplika daiteke. Terminoa gaztelerako “Doble sentido ciclable”-tik dator.
Abantailak:
Bizikletazko noranzko bikoitzak onurak dakarzkie bizikletaren erabiltzaileei, mugikortasunari eta hiriari:
- Bizikletaren erabilera sustatzen du. Bizikletaz mugitzen diren pertsonentzako konektibitatea hobetzen du, distantziak murriztuz eta ibilbide zuzenagoak eta seguruagoak erraztuz. Sarearen zati osatugabeak osatzen ere laguntzen du.
- Tokiko kaleetako trafikoa baretzen du, izan ere, automobil-gidariek abiadura murrizten dute bi noranzkoetan doazen bizikletekin partekatzen baitute bidea.
- Kostu txikian ezar daiteke, lan handirik egin gabe.
- Aukera ematen du autoek bizikletaren atzetik igaro behar duten denbora laburragoa izateko, ibilbide alternatiboak eskaintzen baitituzte.
Segurua al da?
Bai, kontrakoa dirudien arren, hainbat azterlanek frogatu dute BNBk ez duela ezbehar kopurua handitzen. Egiazki, kontrako eragina izaten du, eta kaleetako segurtasuna hobetzen du, abiadura murrizteko neurri eraginkorra baita.
Kontuan izan behar dugu gidariek eta bizikletaz doazen pertsonek elkarren arteko ikuspen eta pertzepzio hobea dutela. Horren ondorioz, gurutzatze negoziazioa askoz errazago egiten da, biak zentzu berean doazenean eta batak bestea aurreratu nahi duenean baino.
Irekitzen diren ibilgailuetako ateekin kolpeak hartzeko arriskua ere txikiagoa da, autotik irteten den gidariak bizikletaren bat hurbiltzen ari den ikus baitezake.
BNBen segurtasunari buruz hainbat herrialdetan egindako ikerketek ere frogatu dute seguruak direla. (BNBen segurtasunari buruz dauden ikerketak aipatzen diren argitalpenetarako sarbidea: Contraflow cycling across Europe)
Nola aplikatzen da?
BNB ezartzen duten kaleek seinaleztapen bertikalarekin (seinale-zutoinak) seinaleztatu behar dituzte kaleko sarrerak eta irteerak. Bidearen ezaugarrien arabera, seinaleztapen horizontaleko hainbat formula erabiliko dira (zoruko pintura), hala nola alboetako marrak, geziak eta/edo piktogramak. Gurutzebideen geometria eta aparkalekuen antolaera ere errebisatu behar dira (gomendagarriena guztiz kentzea da, edo, ezin bada, ibilgailu motordunen trafikoaren albora pasatzea), baina aplikazioa nahiko erraza eta kostu txikikoa da.
BNB motak:
BNBa hainbat modutan eta segregazio-maila desberdinekin aplika daiteke. Tipologia bat edo bestea aukeratuko da, bidearen ezaugarrien arabera (abiadura, zabalera eta trafiko-fluxua). Lurzoruko bide-marren bereizketa-maila aldatzen da, baina sarrerako eta irteerako seinaleak beti mantentzen dira.
BNB aplikatzeko gida frantsesari jarraituz (La mise à double-sens cyclable, CEREMA) BNB 4 tipologiatan bil ditzakegu:
Neurririk ez sekzioan (R)
Seinaleztapena dago kaleko sarreran eta irteeran, baina ez kalean zehar. Ez dago seinale horizontalik (lurreko pintura). Kalearen sarreran eta irteeran bakarrik.
Bereizketarik gabeko markaketa (MNS)
Se pintan pictogramas y flechas en el suelo pero sin pintura de separación.
Markatze bereizlea (MS)
Piktogramari eta geziei alboko banda bat gehitzen zaie.
Segregatua (S)
Bi noranzkoak erabat bereizten dira elementu bigunekin (pibote gisa) edo elementu gogorrekin (zintarri goratu gisa).
Noiz aplikatzen da?
Bizikletentzako noranzko bikoitzaren ezarpena baloratzeko, beharrezkoa da bidearen ezaugarriak aztertzea. Zehazki, abiadura, trafiko-fluxua eta bidearen zabalera. Ezaugarri horien arabera erabakiko da, DSC aplikagarria den (eta tipologia egokiena zein den) edi ez.
Hau izango litzateke, adibidez, Frantziako estatuan DSCaren aplikagarritasuna baloratzeko erabilitako taula:
Iturria: La mise à double-sens cyclable, CEREMA
Nola jokatu behar dugu BNB batetik zirkulatzean?
Beste edozein bideetan mugitzen garen guztietan bezala bidearen beste erabiltzailekin elkarlanean mugituko gara, baina badira gomendio espezifiko batzuk:
Bizikleta erabiltzaileak
BNBko kale batetik ibilgailu motordunen trafikoaren kontrako noranzkoan zirkulatzean, eskuineko aldetik joan beharko dugu, eta, ibilgailuren bat gurutzatzen bada, gidariarekin kontaktu bisuala jartzen saiatu beharko gara, ikusi gaituela ziurtatzeko eta gurutzatzea bisualki negoziatu ahal izateko. Argi ikusten ez badugu, eskua altxa dezakegu gidariaren arreta erakartzeko.
Kontaktu bisuala izan ondoren, espazioa zabala bada, nahikoa izango da bakoitza dagokion aldean jartzea. Espazioa estuagoa bada, abiadura jaitsi beharko dugu, baita gelditu ere, biak modu seguruan igaro ahal izateko.
Bidean dauden “pasaguneak” aprobetxa ditzakegu, hala nola aparkaleku hutsak edo oinezkoen pasabideak, beste ibilgailua errazago pasa dadin errazteko.
Adi egon beharko dugu BNBko kale batean daudela ohartu ez diren oinezkoekin ere. Behar izanez gero, txirrina erabili dezakegu izuak saihesteko.
Gidariak
BNB bat duen kale bat zeharkatu baino lehen, saiatu aztertzen ea inor dagoen bizikletazko kontrako noranzkoan. Balego, bizikleta pasa ahal izateko abiadura egokitu. Galtzada estua bada, gelditu egin behar dugu bizikleta errazago igarotzeko, lehentasuna baitute.
Oinezkoak
Gogoratu bi aldeetara begiratzea gurutzatu aurretik. Ez fidatu zure belarrietaz, bizikleta batek ez du zaratarik egiten.
BNBren Estatuko egoera
Jada aipatu dugun bezala, estatu mailan bizikletentzako noranzko bikoitza (BNB) ezar daiteke, betiere agintari eskudunek egokitzat jotzen badute. Hala ere, erabilera ez dago zabaldua, Estatuko legeriak ez duelako neurri hori lehenetsitako arau gisa ezartzen. Erabiltzaile kalteberen babesari buruzko etorkizuneko Errege Dekretu batek ildo honetan arau-aurrerapenak egitea espero da, baina oraingoz aldaketa horiek ez dira oraindik zehaztu.
Azpimarratzekoa da seinaleen katalogo ofizialak S-28 (bizitegi-kalea) eta S-47 (aldi bereko eremua) seinaleak dituela, eta horiek bizikletak bi noranzkoetan zirkulatzea baimentzen dutela aplikatzen diren eremuen barruan.
Azpimarratu behar da, halaber, KEOren seinaleen katalogoan (Gaztelerazko DGT delakoa) bidegorri baten berariazko seinaleztapena sartzen dela trafiko orokorraren noranzkoaren kontra (S-66 seinalea). Ibilgailu motordunen zirkulazioaren kontrako noranzkoan “Zikloak izan ezik (piktograma dutenak)” kartela gehitzeko aukera ere existitzen eta erabiltzen da (Behean, Donostian).
Europako beste herrialde batzutan
Frantzian, Belgikan, Alemanian edo Holandan DSCren erabilera orokortu egin da, hura aplikatzen laguntzen duen estatu-arauak daudelako. Herrialde bakoitzaren kasuak bere ezaugarriak ditu, baina, oro har, esan genezake legeak ezartzen duela, oro har, 30 km/h-ko abiadura-muga duen edozein kalek BNB aplikatu behar duela, ez aplikatzeko arrazoi justifikaturen bat egon ezean.
Frantziaren kasuan, adibidez, 2008ko 2008-754 Dekretuak honako hau ezarri zuen: “30. eremuetako eta elkarguneetako bide guztiak zentzu bikoitzekoak dira bizikletentzat, agintaritza eskudunak kontrakoa xedatu ezean”. Legegintza-formulazio honekin, BNB arau orokor bihurtzen da, eta ez salbuespen bat gure herrialdean gertatzen den bezala. Administrazioek BNB aplikatu behar dute, eta hala egiten ez badute, behar bezala justifikatu beharko dute. Ekintza eza legearen aurkakotzat hartzen da, eta, beraz, kale batean ezer egin ez bada, justifikazioa eska daiteke. Justifikazioa egokia ez bada BNB aplikatu beharko da.
Zehaztapen gehigarri batzuk
Kolokiaki, Bizikletazko Noranzko Bikoitzak (BNB) hainbat izen izan ohi ditu, hala nola kontramanozko bidegorria, kontrafluxua edo kontrako noranzkoan zirkulatzea, besteak beste. Hala ere, termino tekniko egokiena, hain zuzen ere, Bizikletentzako Noranzko Bikoitza da, zehatzago deskribatzen baitu egoera: kalea bat non bizikleten zirkulazioa noranzko bikoa den, eta gainerako ibilgailuena, berriz, noranzko bakarrekoa.
Aparkalekuak egotea gomendatzen ez bada ere, posible da BNBa ezartzea egonda ere. Nahiz eta zailtasun gehigarri bat izan, badira formulak aparkatzea eta BNBaren elkarbizitzarako. Nolanahi ere, aipatu behar da kalean aparkalekuak egotea aukeraketa baten emaitza dela, eta ez betebehar baten emaitza; noranzko bakarreko kale batean aparkaleku bat sortzeko edo mantentzeko erabakiak, beraz, ezin du justifikatu, oro har, DSCrik ez egotea.
BNBa ezarri aurretik, garrantzitsua da elkarguneen geometria eta haren lehentasun-sistemen kudeaketa (pasatzen uztea, semaforoak, pasatzeko eskubidea…) egokiak direla eta bizikletek adierazitako noranzkoan zirkulatzeko aukera dutela bermatzea. Hau egin ahal izateko hainbat teknika daude, BNBa hainbat bide motatan ezartzeko aukera ematen dutenak (30 gune, 50 km/h-ko erreia, biribilgunea, semaforoarekiko elkargunea, elkargune arruntak, etab.).
BNB duten 30 guneek bizikleta mugikortasuna sarea osatzen dute, baina ez dute inolaz ere ordezten bereizitako bidegorrien sare nagusia (Bidegorriak). Bizikletaz mugitzeko sareak hierarkizatuta egon behar du, eta bizikletaz mugitzeko bide nagusiak beti bereizi beharko dira. Sarearen bigarren mailan, 30 gune eta galtzadatik zirkulatzeak sarea osatzen du, eta mugikortasuna errazten du trafiko gutxiko kaleetan.
Kaleetan noranzkoak txandakatuz gero, Bizikletentzako Noranzko Bikoitza (BNB) ezartzearekin batera, motordun ibilgailuen zirkulazioa ezabatzen da, eta egoiliarren eta baimendutako zerbitzuen ibilgailuetara mugatzen da zirkulazioa. Aldi berean, bizikletek libreki zirkulatu dezakete bi noranzkoetan, eta horrek nabarmen hobetzen du bizikleta-sarearen konektibitatea eta irisgarritasuna. Konfigurazio honek trafiko-bolumena murrizten laguntzen du, ingurune lasaiagoak eta seguruagoak sortzen ditu, eta bizikleta hiri-eremuetan garraiobide eraginkor gisa erabiltzea sustatzen du.
Ondorioak
Bizikletentzako Norabide Bikoitzak (BNB) onura esanguratsuak dakartza kostu txikikoan, bide-segurtasuna arriskuan jarri gabe. Hori dela eta, funtsezkoa da ezarpena Estatu mailara zabaltzeko aukera emango duten formulak aztertzea. Trafiko Zuzendaritza Nagusiaren (DGT) arauak orokortze hori sustatzera bideratu beharko lirateke, bai eta berariazko seinaleztapen egoki bat eta hura aplikatzeko gida argi bat garatzera ere.
Estatuko arauek ezar dezaketena alde batera utzita, toki-erakundeek ez dute Estatuko araudia aldatu arte itxaron behar DSC aplikatzen hasteko. Xedapen orokortzailerik ez egoteak ez du esan nahi BNB ezin denik erabili. Toki-administrazioek erabakitasunez jardun behar dute, eta ezartzen hasi, betiere baldintzek ahalbidetzen badute. Argitalpen honetako taulak erreferentzia erabilgarria eskaintzen du zentzu horretan.
Iturriak
La mise à double-sens cyclable, CEREMA
Contraflow cycling across Europe – a low-hanging fruit still to pluck – ECF
Étude sur la généralisation du double-sens cyclable en zone 30 sur la commune d’Illkirch Grafenstaden, CETE de l’Est, 2008
Analyse qualitative et quantitative des contresens cyclables dans la communauté urbaine de Strasbourg, Jan Konold, 2007
Les doubles-sens cyclables sur le territoire de la commune de Lille, CETE Nord-Picardie.
Le double sens cyclable : principe et avantages pour le cycliste
