Objektuek ezkutatzen dituzten istorioak
Ispilu zahar bat, aitonaren lupa eta haren garaiko kartak, Mozambikeko zigiluak, Sorollaren kuadro baten kopia, edota zuri-beltzeko argazkiak (muxarratuta batzuk, erakusten dutena baino ia gehiago ezkutatzen dutela). Horiek eta beste asko dira Vasconcelos familiaren etxebizitzak urteetan zehar gorde dituen altxor preziatuak. Funtsean, objektu xumeak dira, beste edozein etxetan aurki litezkeenak. Eta, hala ere, gutxi batzuek bakarrik hartzen dituzte aintzakotzat, gutxi batzuek egiten baitute, Catarinak egiten duen legez, altxor horiekin solas eta jolas. Askotan ez da erraza gure egunerokotasunaren sarea ehundu duten egurrezko marko eta gortina estanpatuez ohartzea, eta are gutxiago bertan istorio exotikoak ezkuta daitezkeela susmatzea. Catarina Vasconcelos zinemagileak, ordea, horixe bera egitea lortzen du A Metamorfose dos Pássaros-en, dokumentu historikoa eta fabula, formatu dokumentala eta prosa poetikoa dotoreziaz nahasten dituen familia-erretrato ederrean.
Zabaltegi-Tabakalera saria irabazi zuen filmak Zinemaldiaren aurreko edizioan, eta bertan kontatzen zuen Catarinak filmazioko egun batean izan zuen gogoeta hura, gogoetak eragin zion zirrara nabarmenduz: bada, etxeko objektu preziatu haietako bat eskuetan zuela, ezagutu ez zuen bere amonak ere gauza bera noizbait ukitu izan zuela pentsatzean, objektua bien arteko komunikabide bat zela iruditu zitzaion. Beharbada antzerako zerbait sentituko dute ume txikiek ere oheratzean, amaren agurrek logela bakardadez bete ondoren, peluxezko hartzak besoen artean gogor estutzen dituztenean. Jacintok, zinemagile portugaldarraren aitak, gazte galdu zuen ama, eta familiaren patu tragikoan idatzita egongo balitz bezala, Catarinaren ama ere zuzendariak hamazazpi urte besterik ez zituela hil zen. Hala eta guztiz ere, amona eta amaren izpirituak eta haien bizitzetako istorioak presente diraute etxeko totem horietan guztietan, eta ume txikien peluxe fetitxistak balira bezala, haur fede kartsuz filmatzen ditu Catarinak.
Naturaren prozesu metamorfikoen (jaiotza, hazkundea, heriotza…) atzaparretatik ihes egin nahian, natura hilen estiloko plano finkoen aura eternalek eskaintzen diote babesa zinemagileari. Nabaritzen da Arte Ederrak ikasi dituenaren estetizismoa etxeko objet trouvé-enganako estimuan, baita argazkigintzan eta soinuaren tratamendu paregabean ere. Horrez gain, beste artista askok egiten duten bezala, bere lana modu terapeutikoan planteatzen du Catarinak, eta oso-osoan biluzten da kameraren aurrean. Izan ere, irudi eta soinu magikoen bidez ez du amarekin eta amonarekin bakarrik hitz egin nahi. Alde batetik, aitarekin ere egiten du solas, amaren heriotzak haien arteko erlazioa indartu egin baitzuen, jendea ulertzeko gai ez den bizipenek ematen duten konplizitateak eraginda. Eta bestetik, gurekin, ikusleokin ezartzen du elkarrizketa intimoa zinema aretoetan, bere bizipen pertsonaletara sarbide benetan pribilegiatua emanez.
