«Letra populistak ez zaizkigu gustatzen, aldarriak prostituitzea da»
Ez dira ez Daft Punk, ez eta Kanye West donostiarrak ere. Maskarekin ateratzen dira Merina Grisekoak, eta horrek ematen dien misterioari esker, haien identitateak ezkutatzeaz gain, lortu dute publikoak ezagutzea nor diren Julen, Paskal eta Sara. Pop zakarra etiketa asmatu zuten, eta 'Zerua Orain' diskoa argitaratu ostean, 'Zuloa' atera dute duela astebete, dolu prozesu bat kontatzen duen lan zaindu eta landua. Euskal Herriko eta Espainiako eszenatoki handiak zapaldu ondoren, Dabadaban aurkeztuko dute haien lana, datorren astean.
Merina Griseko Julen eta Paskal, 'Zuloa' diskoa aurkeztu berritan.Andrea Bosch Alfaro 
Goazen zuzenean. Gehiegizko esposizioa aipatzen duzu, Julen. Zure dolu prozesua islatu duzu disko honetan oso esplizituak diren pasarteekin. Nola egiten diozu aurre?
J: Nire maxima da musikaren bitartez jendeak sentitzea nik sentitzen dudana. Min batetik idazten diren kantak, min berdinetik entzutean, norberak bere egoerara eramaten ditu. Musika idaztearen jarduera nahiko intimo eta bakartia da, eta kaleratzea kontraste handia da; hor sortzen da gehiegizko esposizioa.
Pertsonalak diren kantetan inplikatuta dauden pertsonekin hitz egiten dut, kanta erakusten diet eta ea eroso dauden galdetzen diet. Prozesu bat dago, gauzak ondo egiteko.
Azkenaldian, musikari askok aipatzen dute «terapia» edo «sendabide» bat izan dela. Hauskortasunari gehiago begiratzen ari zaio edo moda bat ari da bihurtzen, norbere miserien pornografia bat eginez, ia?
J: Badu puntu bat. Arte bilakatzen den oro, moduren batean, erromantizatzen da, eta doluarekin arrisku hori badago, pornografia egitearena. Bestetik, bada ere karga arintzeko modu bat: norbere burua parodiatzea da.
P: Disko honetako kanta bakoitzak du zerbait esatea helburu. Dolua, Donostiako hiri ereduaren kritika… Mezu batzuk utzi nahi genituen markatuta. Ez da hortik pornografia egite aldera, baizik eta esanda geratu dadin.
J: Disko hau terapiaren lekuko bat da, baina terapia ez da musika. Niri ez zait batere kostatzen nire miseriak kontatzea, baina ni nator maskulinitate hegemonikoarekin oso lotutako giro batetik, horrelako gauzak ez direnak esaten eta ezin direnak esan. Poparen mundu garaikidean oso arrunta izan daiteke, baina nire inguruan nahiko fuertea da hau egitea. Asmo komertzialik balego, ez da oso inteligentea. Ordaintzen duzuna jasotzen duzuna baino gehiago delako. Maila pertsonalean, badu iraultza puntu bat gauzak horren gordin esateak; ironikoa den arren, maskara asko kendu behar izan ditut hau egiteko.
Merina Griseko hiru taldekideak dira Paskal, Sara eta Julen. Taldea sortu zenetik, ez dute haien aurpegia erakutsi nahi izan sareetan.Andrea Bosch Alfaro
Diskoa definitu beharko banu, esango nuke narratiba fuertea duela. Zer behar du letra on batek?
J: Egia eta pisua. Zintzoa izan behar da. Era berean, asko kostatzen zait zerbait idaztea, gauza asko botatzen ditudalako zaborretara. Nahiko autosuntsitzailea naiz, eta neure buruak cringe-a ematen dit gero. Esaten dena bezain beste axola zait kodea, nola esaten den.
Eta inoiz egin nahiko ez zenuketen letra eredua?
J: Letra zuriak gorroto ditut. Oso generikoak direnak: «amets», «zoriontasun»… gisako hitzak erabiltzen direnak dohainik. Zurikeria ez dut aguantatzen, musika ez da horretarako. Nahi duzun lekura zuzendu, baina norabait zuzendu zaitez. Jatorrismo hori ez zait gustatzen.
Era berean, badago joera bat egunerokotasuneko esaldiak sartzeko, euskaraz ari zarenean gaztelerazko zerbait sartzeko, baina oso arriskutsua da. Gehiegi erabiliz gero, cool-arena egin nahi izan duzu. Moda bezala da: noiz zoaz super trendy eta noiz erridikulu?
P: Guk egiten duguna da, hain zuzen. Beti muga horretan.
Besteek legitimatu behar zaituzte, beraz?
J: Jatorrian, horretarako ziren maskarak! Jendeak musika epaitzeko, ez gu. Letra populistak ez zaizkit gustatzen. Eta populista denak badaki, ezin zara populista izan nahi gabe. Aldarriak prostituitzea iruditzen zait.
P: Beti da mugan aritzea, eta oso zaila da. Zuretzako bat da, eta niretzat beste bat.
J: Hiru Damatxo kantan gertatu zaigu. Momentuan oso natural gertatu zen gauza bat, denborarekin begiratuta esaten duzu, ez naiz ezer berria esaten ari. Eta hau jada esanda dago. Zaila da, gauza batzuk esanda daudelako.
Kanta horretan gertatu daiteke, hiriaren kritika eginda ere, orokorregia bada, alkatea bera ere ados egon daitekeela.
J: Mundu guztia ados egon daitekeen letra bat egitea ez zait gustatzen. Norbaiti izorratu behar dio beti, bestela, zuriak izaten ari gara. Era berean, «puto Eneko Goia» esango banu, ez al da errazena hori? Aldarri fuerteetan, are militantzia politikoan, badago momentu bat gure zakilak eta ipurdiak besterik ez zaizkigunak axola. Hori ukatzea pixka bat hipokrita iruditzen zait.
Badago puntu bat aldarriak direnak gure egoa elikatzeko edo gure pertsonaia eraikitzeko. Nik esango banu zerbait super fuertea kanta batean, zintzoa banaiz neure buruarekin, esaten ari naiz transzendentzia izateko, kantak gantxo handiagoa izateko; taldearen edo artistaren mesedetan. Orduan zer ari naiz, zerbait aldarrikatzen edo pertsonaia bat eraikitzen?
P: Hor badago ausardia puntu bat, ez da ez daukagula, baina neurtzen dugula. Inporta du zeinek esaten duen eta jende hori ezagutzea. «Mundu Guztiak Gorroto Du Polizia» esaten badu edozein taldek, agian ez dut sinisten, Nakarrek esaten badu, benetan sinisten dut. Eta «Va Beneko kartan 1312» nola irakurtzen den beste talde batek esaten badu.
«Parte Zaharrera joatea, nire auzora, eta ikustea hori dela Lloret del Mar bat… kaka zaharra iruditzen zait. Eta esan beharra dago»
Euskal musikaren industriak izugarrizko saltoa eman du, eta horren lekuko izan zarete: bideoklip zainduak, marketin estrategia originalak, kontzertu erraldoiak… Zein alde positibo eta zein negatibo ikusten dizkiozue?
J: Alde positiboak badaude, baina ez dakit zeinentzat diren. Euskararen mesedetan dela esaten da, baina komodin bat dela iruditzen zait. Euskarak ikusgarritasuna irabazten du, baina badu kostu bat. Ez da sold out egiten duenaren errua –horren parte den arren–. Da gehiago ze kontsumo eredu bultzatzen diren, eta zertara ohitzen duzun jendea. Kultura dohainik jartzea bezala da; tranpa bat da. Eskuragarri jartzen dut, baina dohainik jartzen baduzu, nola ari zara hezten gizartea? Bada, hemen antzeko zerbait gertatzen da. Joanarazten baduzu jendea urtean lau kontzertu masiboetara, ez dakit zenbat plataforma eta baliabiderekin, estandarizatzen baduzu hori, kontzertu hegemoniko gisa, zer albo kalte ditu horrek? Erdiko gris horiek guztiak jaten ditu. Edo outsider bat zara eta gaztetxeoa gustatzen zaizu, edo zoaz urtean behin, bertso finalean bezala, kontzertu masibo batera. Polarizatu egiten du. Argazkia polita da euskal kulturari begira, baina egunerokotasuna gehiago landu beharko genuke; horrek sostengatzen duelako dena.
P: Bideogintzan, adibidez, prekaritatea da bultzatzen dena bideoklip eta dokumentalekin. Ez dago industria erreal bat. Betiko lauek egiten duten gauza bat eta erreko den gauza bat. Erretzen ari da jada. Ez soilik ekoiztetxeen baldintzengatik, artistenak ere bai. Ez da bideragarria artista batentzat horrelako bideoklipak egitea, eta ez da bideragarria ekoiztetxe batentzat baldintza horietan lan egitea. Burbuila lehertuko da, eta eroriko da. Antzerki puntu bat du. Benetako industria batetako edukiak direlako gure eredua.
Kontzertu handiekin, badirudi ekitaldira doala jendea, eta ez dakit hori ona edo txarra den. Jendea ez doa norbaiten kontzertura, egun seinalatu batera baizik. Gustatuko litzaidake jendea joatea gustatzen zaiolako.
Merina Griseko Paskal eta Julen.Andrea Bosch Alfaro
Donostiaren turistifikazioari abestu diozue: «Donostiako hiru damatxo Errenterian etorkin». Nola ikusten duzue egoera?
P: Julen Grosekoa da, ni Parte Zaharrekoa naiz eta Erdialdean bizi naiz. Egunerokoan kristoren aldaketa ikusi dut nik. Nik. Kakaume bat den eta buruan hogei urteko memoria duen honek. Parte Zaharrera joatea, nire auzora, eta ikustea hori dela Lloret del Mar bat… kaka zaharra iruditzen zait. Eta esan beharra dago. Errealitatea aldatzen ari da, eta gure iragana ez dago jada. Nire gurasoak poteatzera doaz hiru tabernetara, beste guztiak frankiziak direlako. Ez dago tokirik guretzako, baina guk ez dugu hemendik joan nahi.
J: Donostia beti izan da oso parodiagarria; bere edertasunean oinarritu du nortasuna. Asko gustatuko litzaidake hiriaren egoeraren erantzuleekin hitz egitea eta haien benetako iritzia jakitea. Ez prentsaurrekoan esango luketena. Benetan, kuriositatea daukat, nola defendatzen dute hau ikuspuntu humano batetik, eta ez Monopolyaren ikuspegitik.
Galdutako espazioak aipatzen dituzue: Aurresku, Manteoko parkea eta Basque Culinary… Donostiaren nostalgia duzue?
P: Erdialdean lo egiten dut. Baina Egiak duena, joan eta auzoko jendea egotea, hori jada galdu da. Erdialdean eta Parte Zaharrean ez dago auzoko jenderik. Hori behar dugu bizitzeko. Kaira joatea eta ikustea kofradia puta hori, eta egunero pasatzen naiz bertatik, eta sutan jartzen naiz. Nazka ematen dit.
J: Porrot egindako apustu bat da, gainera. Venezian gertatzen den moduan, egunean zehar jende pilo bat dago, baina gaueko 23:00etan ez dago inor, inon. Gutxienez izango bagenu giriz betetako hiriek duten onuraren bat! Baina hori ere ez!
Itzul gaitezen taldera. Jaso al duzue inoiz sekula entzun nahiko ez zenuketen kritikarik?
J: Estereotipo bat da, baina kritika handienak nik egin dizkiot neure buruari. Besteen begien bitartez epaitzen naiz ni. Hate gutxi izan dugu, oro har.
P: Bigarren diskoan izan dugu mamu bat, lehenengo diskoan babestu gintuzten batzuk orain ez daudela hor. Agian ez da nahita, baina pixka bat bai sentitzen dut hori. Agian da ez zarelako horren berria, baina segurtasun faltak azaleratzen dira.
J: Arrakasta oso erlatiboa da. Jendeak uste du arrakasta izan duzula jaialdi batean jotzeagatik edo nik zer dakit. Musikaren munduan inbidia asko daude. Denbora guztian erakusten dugu sareetan gure alde ona eta horrek tentsioa sortzen du. Besteren bat txiki sentitu daiteke zuk erakutsi duzun irudiaren ondoan. Esaten dugu «hoberena opa diot beste talde bati», eta ez da beti horrela. Batzuetan, egun txar bat duzu eta pentsatzen duzu zergatik entzuten duten gehiago beste taldea zurea baino. Eta hori denoi gertatu zaigu eta humanoa da. Sentitu dugu gureagatik sentitu dutela eta guk besteengandik sentitu dugula.
«Edo ‘outsider’ bat zara eta ‘gaztetxeoa’ gustatzen zaizu, edo zoaz urtean behin, bertso finalean bezala, kontzertu masibo batera. Polarizatu egiten ari da»
Profesionalizazioa aipatu duzue, eta Espainiako diskoetxe handienetako bat den Sonido Muchachorekin atera duzue ‘Zuloa’. Zer espero duzue gertatzea?
P: Horrelako fitxaketa batek ekonomikoki laguntzen du. Zure ikuspegia zabaltzen dute, haiek ezagutzen duten mundua eta gurea oso desberdina delako. Ez da berdina jotzea Dabadaban edo Piratetan; jende gehiagok ezagutuko zaitu La Flamenkan. Honekin antzekoa da. Orain arte gure lanak eta taldekoak uztartu ditugu eta orain nahi dugu salto egin.
J: Larritasun egoera batetik gentozen. Mila ordu sartu ditugu, bihotza utzi dut disko honetan, eta gero ez dauzkagu tresnak hau zabaltzeko. Nik ez dakit promo-a egiten eta gainera ez dut nahi. Elkarlana egin nahi dut hori egiten dakien norbaitekin. Haien roster-a ezagututa, gustatzen zaigu haien kolorea. Nik musika egin nahi dut, posible badut hau delegatu eta musikara dedikatu, hobeto. Bestela sentsazioa da itsasertzean hiltzen garela.
Hemengoa txiki geratzen zaizue?
J: Ez da hori, hemen diru asko mugitzen da. Sonido Muchachoko talde askok baino askoz diru gehiago mugitzen duten taldeak daude Euskal Herrian. Ez gaude Murtzian. Gehiago da diskoetxearen kolorea. Uste dut gure musika ez dela horren ondo ulertzen hemen.
P: Motibatuak gaude Espainiara joatearekin, baina guk ez dugu hemengoa ordezkatu nahi. Bertako hedabideekin gertuko lana egiten dugu, hain zuzen, oso garrantzitsua delako, eta elkar zaindu behar dugulako.
Industriaz ari garela eta, makrojaialdien inguruan asko eztabaidatzen da. Kontraesanez betetako eztabaida da, baina zein da zuen iritzia?
J: Makrojaialdiek badute distira bat, agian jasangarria ez dena. Ez da gehien gustatzen zaidan formatua, baina ikusgarritasun handiko leku batean jotzea da, artista izugarriekin. Eta entzule berri mordoa irabazten duzu.
P: Jaialdietan jendea irekiago dago musika berria deskubritzera, agian herriko jaietan baino gehiago. Erakusleiho bat da.
J: Kontraesanak baditugu, noski, ikuspuntu antikapitalista batetik begiratuta. Kontraesanak ditudan bezala Amazonetik erostearekin eta Zarako galtza batzuk eramatearekin. Ez dut dena maila berean jarri nahi. Zilegi iruditzen zait makrojaialdiei uko egitea, eta hau esplizitatzea, beharrezko debatea delako. Baina guk ez dugu ukatzen bertan jotzea, kontraesan horiekin.
Amets bat musikarekin?
J: Musikaz bizitzea, eta ondo. Horrek esan nahi duen guztiarekin: sarrerak eta diskoak saltzea, jendeak zu entzutea… Eta edukitzea orain arte izan dugun publikoa. Pila bat errespetatzen gaituen publikoa dugu, eta hori ez dut bizitzan izan. Opari bat da.
P: Duin, ez ekonomikoki bakarrik. Ogibide gisa edukitzea.
Bidean zaudete?
J: Uste genuen baietz, baina oraintxe ez. Joan den astean taldeko afaria izan genuen Caravanserain eta guk ordaindu behar izan genuen, taldeak ez duelako dirurik. Baina lehen baino gertuago bagaude, bai. •
