Bi iruzurgile, hamaika etxegabetu eta soluziorik ez
Astebete igaro da azken urteotako hiriko etxegabetzerik latzena gertatu zenetik. Ertzaintzak hamaika lagun utzi zituen kale gorrian, hilabetero, logela batengatik, 600 euro ordaintzen zituzten arren.
Jon Insausti alkate izendatu zuten egun berean izan zen, Donostian azken urteetan izan den etxegabetze bortitz eta harrigarriena. Bortizkeria ez direlako soilik kolpeak eta irainak. Umiliazioa eta bidegabekeria ere badira bortitzak.
Aurreikusi zitekeen tragedia. «Urteak daramate etxejabeak eta bere izen-mailegatzaileak negozio ilunekin. Lotsagabe batzuk dira!», hitz horiekin jaitsi zen Aldapa kaleko bizilagun bat etxegabetuei babesa adieraztera. «Etxejabeak sei txalet horiek eraiki zituen, eta Iñigo delako hau [azpikontratua egiten zuena] erabili du urteetan bere negozioak zuritzeko», azaldu zuten. Itxuraz, ordea, duela urte batzuk haien egoera okertu, eta zorretan hasi ziren. Kartel bat jarri zuen etxejabeak 2022an, 50.000 euroko zorra agerian uzteko.
Egoera labur azaltzeko: etxejabeak alokatu egiten zion gizon hari, eta hark, azpialokatu egiten zien denbora mugatuz zetozen langileei. Logela 600 euroan. Zortzi logela: 4.800 euro hilean. Aspalditik zetorren bien arteko gatazka, baina horrek ez du ekidin azpikontratazioak egiten jarraitzea. Urriaren 1ean sartu zen bikote bat, etxegabetze prozedura azkeneko puntuan zegoenean. Bizilagunek argi dute: «Hemen bi iruzurgile daude. Etxejabeak urteak daramatza iruzurraz aprobetxatzen».
Auzoko eragileak elkarrekin
Espekulatzaile iruzurgileen erruz, hamaika lagun geratu ziren egun hartan kale gorrian. Erakundeek hasiera batean ez zieten erantzunik eman, eta herri antolatuari esker lortu zen egoera apur bat leuntzea. Irutxuloko Hitzak albistea argitaratu ostean, Egia Bizirik auzo elkartea, Saretxe etxebizitza sindikatua eta Etxebizitza Sindikatu Sozialista bertaratu ziren. Hiru kolektiboen eta bestelako herritarren laguntzarekin, berriz ere jo zuten udaleko Gizarte Zerbitzuengana, eta egun osoan zehar –baita hurrengo egunetan ere– negoziatzen aritu ostean, bi unitate familiarrentzat alternatiba labur bat lortu zuten Uban eta Monseko aterpetxean.
Saretxeko kide Nerea Azkonak adierazi duenez, ez dira oinarrizko baldintzak betetzen ari. Zortzi hilabeteko haurdunaldia duen emakumea goizeko zazpietan esnarazten dute, eta arratsaldera arte ezin da logelara itzuli: «Ez dute bere egoera berezia kontuan hartzen ere».
Gainontzekoen egoera hala moduzkoa da. «Lagun edo senideen etxeetan geratzen ari dira gainontzekoak. Bi gaztek, ordea, garaje moduko batean lortu dute logela. 600 euro ordaintzen dute , egoera oso prekarioan», azaldu du Azkonak.
Sistema arrazista, erantzule
Saretxek argi adierazi duenez, erroko arazo bat dago egoera hau mantentzen dutenen atzean: sistema arrazista. Azpikontratuak, askotan, aukera bakarrak dira egoera irregularrean dauden migratzaileentzat: «Gurpil zoroa da: ez dute lan baimenik, beraz ezin etxebizitza eskuratu, beraz ezin erroldatu, beraz ezin lan baimenik izan…». Higiezin enpresak egoeraren erantzule zuzenak direla uste dute sindikatukoek: «Pertsona atzerritarrei izugarrizko mugak jartzen dizkiete, eta, askotan, zuzenean ez diete alokatzen».
Horregatik jotzen dute alokairu mota honetara, logela batengatik 600 euro ordaintzeraino, inolako laguntzarik gabe. Are gehiago prekarizatuz haien bizi baldintzak.
Saretxekoek erakundeen jarrera salatu dute, eta etxebizitza merkantzia den bitartean, erroko soluziorik ez dela egongo uste dute. Edonola ere, erakundeei eskatu diete haien arduraren partea bete dezatela, muturreko egoera hauei bidezko irtenbideak eskainiz. «Gure ustez fokua ez da jarri behar instituzioetan, lukurrerian ari diren espekulatzaileengan, baizik. Etxebizitzaren negozioa da salatu behar duguna», adierazi du Azkonak. Eragileen batasuna bilatu zuten, eta aipatu hiruez gain, auzoko beste hainbat eragilek elkarretaratzea egin zuten batera.
EH Bilduren kritika
Egiako EH Bilduk irakurketa plazaratu zuen joan den ostegunean, etxegabetzea salatzeko. Etxebizitza merkantzia bihurtzeari utzi behar zaiola aldarrikatu zuten, eta erakundeetatik egoera hau aldatzeko aukerak badaudela baieztatu dute: «EH Bildu gobernatzen ari den udalerrietan politika alternatiboak garatzen ari dira; etxebizitza politika negozioaren logikatik at kokatuz, eta herritarren beharren esanetara ipiniz». Horregatik, hainbat herri eragilek egindako irakurketa kritikatu zuten: «Soluzioa instituzioetatik kanpo dagoela diotenen diskurtsoa iruzurrezkoa da, herritarren ahalmena desaktibatu eta benetako ahalmena desaktibatu eta erantzukizun publikoa lausotzen duelako».
Egoerak ez du soluzio erraza, hori bistan da. Saretxek modu eraikitzailean irudikatu nahiko luke muturreko egoera honi aurre egiteko modua: «Gure ustez, auzo moduan egin behar da aurre, denok elkarrekin etxebizitzaren negozioarekin amaitzeko. Auzoetako komunitatea eta langile klasea antolatzea da gure helburua, autodefentsa antolatu ahal izateko».
Gertakarietatik astebetera, udalak ez du gertatutakoaz hitz erdirik esan, ez eta hedabide honek gaiari buruz galdetu dionean ere. Etxegabetzea gertatzen ari zen unean, Insaustik, 5K metodoa aurrera eramaten saiatuko dela esan zuen: «Komunitatea, konpromisoa, kultura, kirola eta zero kilometroa». Oraingoz, Egian behintzat, K bakarra ikusi da: kaleratzearena.
