Jacqueline Dessirac
Azken asteetan, espioitza komunikabideetan izan da berriro, Bartzelonako talde alternatiboen artean polizia pare bat aurkitu ondoren. Bere istorioak, batzuetan eleberriak, gure egunetara hurbiltzen dira, eta pelikulek espioiak gizatiartu dituzten arren, gehienetan, jende gaiztoa da.
Donostia oso leku aktiboa izan da historikoki. Famatuak dira Belle Époque-eko solasaldiak, Lehen Mundu Gerraren erdian, kasinoa espioitzaren erdigunea zenean. Gaur, Donostiako hotel batek espioi ospetsu baten izena eman dio bere geletako bati. Mata Hari da, Margaretha Zelle izeneko herbeherea, gero Parisen atxilotu eta handik gutxira espioitzagatik exekutatu zutena. Mata Hari lanbidearen parte izan zen, hain zuzen ere, Donostian.
Bigarren Mundu Gerran, Marga Andurainen gertutasuna izan genuen, Lehen Gerraz geroztik espioi mitikoa, orduan Egipton eta 1940an Hendaian. Margak kapitulu berezia merezi du Euskal Herriko historian eta baita Donostiakoan ere. Baionan jaioa, bere gorpua ez zen inoiz agertu. 1948an bahitu zutelako eta Mediterraneora bota zutela uste da. Batzuentzat eta besteentzat lan egin zuen.
Zelle eta Andurain espioitzaren aurpegi atsegina izan baziren, emakumeak eta biak etsaiek exekutatuak, beste pertsonaia ilun batzuk ere izan ziren, jarduera makabroagoa zutenak. Bi garai horietan, eta bereziki bigarrenean, nazismoak Europako zati handi bat bereganatu zuenean. Gizonak ziren, turistaz mozorrotutako falangistak, egoitza Donostian eta Irunen izan zutenak, eta muga zeharkatzen zuten espioitza lanak egin ahal izateko. Agenteen txostenak jaso ondoren, jarduteko ordua iristen zen.
Kasu askoren artean, oraingoan Jacqueline Dessirac-enean geldituko naiz. Baionan jaiotako neska gazte hau Miarritzen bizi zen, Rochers kalearen 26. zenbakian. Ipar Euskal Herrian zituen hainbat lagunek bezala, Hego Euskal Herriko milizianoekiko elkartasuna adierazteko aktibitateak antolatzen nabarmendu zen. 1937ko urtarrilaren 7an, goizeko zazpietan, auto beltz eta hori bat, atzealdean Espainiako E letra zeramana, bere etxe parean gelditu egin zen. Autotik bi gizon handi jaitsi ziren, gerora jakin zen Irungo falangista batzuk zirela, eta Jacquelineren etxera sartu.
Handik gutxira atera egin ziren, gaztea beraiekin zeramatela eta ibilgailura sartu zuten. Egun batzuetan, gazte bahituaren familiak ez zuen honen berririk izan. Hamabost egunen buruan, Paix et Liberté egunkariak adierazi zuen Donostian zegoen emakumeentzako kartzela batean atxilotua zegoela. Jacquelineren bahiketa izan zen Ipar Euskal Herrian espioitzara zuzenduriko talde militar faxista batek burutzen zuen tamaina handiko lehen ekintza. Ekintza hau, Miguel Ibañez de Opacuaren zuzendaritzapean burutu zen Irundik.
Lau hamarkada geroago, denbora gelditu balitz bezala, sare zaharrek funtzionatzen jarraitzen zuten. Oraingo honetan ez ziren falangistak izan Tolosako bi gazte bahitu zituztenak, guardia zibilak baizik. Aieteko La Cumbre etxaldera eraman zituzten. Ondoren, Alacantera lekualdatu eta han hil eta karez lurperatu zituzten Joxi Zabala eta Josean Lasa.
