Maritxu Erlanz
Kale izendegiaren izen gehienak militarrekin, errege familiekin eta negozio-gizonekin lotuta dauden hiri batean, parke baten izena jabetzan izatea, gainera emakumea izanik, ohore handia da. Bere ospe denbora izan zuen emakume horrek, zirkuitu politikoetatik kanpo egonda eta egun hauetan 30 urte betetzen dira bere heriotzatik. Uliako sorgina deitu zioten eta Bernina baserrian bizi zen, Bitxori arrebarekin batera.
Maritxu Erlanz Mainz Nafarroa Garaiko Izaban jaio zen 1908an eta Donostian hil zen 1993ko apirilaren 4an. Hori diote, behintzat, haren jaiotza eta heriotza agiriek. Izan ere, berak zioenez, Kristoren jaiotza baino 1.500 urte lehenago etorri zen mundura. Eta bere heriotza behin-behinekoa omen zen. Egunero leku ezezagun batetik begiratzen gaituelako.
Irakasle ikasketak egin zituen eta Irañetako eskolan aritu zen, Sakanan. Gerra garaian alemanez hitz egiten zuen suitzar bat ezagutu zuen arte. Zer egiten zuen gure artean Giovanni Gullerrek leku eta garai nahasi horietan? Misterio bat. Jakin ahal izan dudan gauza bakarra da Maritxu baino askoz zaharragoa zela, 1879an jaioa. Biak ezkondu eta Grisoniara joan ziren, Alpeen oinetara, Giovanniren aberrira. Maritxu Erlanz Maritxu Guller bihurtu zen. Bigarren Mundu Gerran neutrala izan zen Suitzan, Maritxuk ezkutuko hainbat zientzia ikasi zituen, alemana ere bai eta bere asmatzaile ospea eraikitzen hasi zen. Igarle berezia, garai hartan bezala, kartak botatzen. Tarota.
Grisoniatik, Paristik igarota, bikotea Iruñean finkatu zen, Gazteluko plazako pisu batean, eta kafetegi bat ireki zuen. 1952an iritsi ziren behin betiko Donostiara, eta Uliako baserri batean kokatu ziren. Alpeetan, Italia eta Suitza arteko mugan ikusten zituzten mendien izena jarri zioten baserriari. Bost urte geroago, Giovanni hil zen, eta Maritxu etorkizuna asmatzen hasi zen karten bidez. Lanbidea.
Baserrian kontsulta bat ireki zuen eta denborarekin bezero ugari izan zituen. Jakin-minek, amarruek eta garaiko testuinguruak mitoa eraiki zuten. Uliako sorgina deitzen hasi zitzaizkion. Eta frankismo betean geundenez eta kontakizuna zena zenez, sorginek gaiztakeria gorpuzten zutela, komunikabideek «Uliako sorgin ona» ezizena jarri zioten.
Plater hegalariak ikustearen euforia betean, Maritxuk ziurtatu zuen galdu ziren bi estralurtarren bisita izan zuela baserrian eta Pasaiako Camara jatetxeaz galdetu ziotela, han bazekitelako arrain ona jaten zela. Asteak zeramatzan hilzorian diktadorea hil baino egun batzuk lehenago, Franco hil egingo zela ziurtatu zuen. Eta kartak botatzen zituen, Francoren oinordeko izan zen erregeak, Juan Carlosek, zorte ona izan zezan bere bidaietan. 1985ean Oiz mendian izandako hegazkin-istripua (148 pertsona hil ziren) ETAren atentatua izan zela ziurtatu zuen. Sekulako hanka sartzea.
Maritxuk euskal tarota sortu zuen, Fournierrek 1991n argitaratua. Lehenengo edizioak 150 euroko balioa du gaur egun. Halaber, 36.000 «grimoniak», fitxak, sortu zituen. Etorkizuna asmatzeko formula sekretuak omen ziren. Hain sekretuak, non hil zenean desagertu egin baitziren.
