Artikulu honekin erakunde eta herritar asko kolonizatu dituen ideologia baten salaketa egin gura dut, hizkuntzakeria izeneko ideologiarena. Ideologia horrek hizkuntza hegemonikoak hizkuntza txikiak baino hobeak direla sinestarazi nahi du. Eta hobeak direlako nagusitu egin behar dutela.
Orain hurrena esan bezala, Espainiatik datorkigun hizkuntzakeriak, gaztelaniaren nagusitasuna indartzeko eta iraunarazteko, ideia monolitiko bat zabalduta dauka lau haizetara. Ideia horren arabera, gaztelania da herritar guztiak elkartzen dituen hizkuntza bakarra, eta euskarak, Espainiako lurraldeetako gainerako hizkuntzek bezalaxe, herritarrak elkartu beharrean, zatitu eta baztertu egiten ditu. Baina Espainiako hizkuntza nazionalismoak ondo ezkutuan gordetzen du egiazko bazterketa eta zatiketa gaztelaniak eragiten duela. Baztertu eta isolatu egiten ditu gaztelaniarik ez dakiten mugaz bestaldeko euskaldunak eta, aldi berean, euskararen herria zatitu egiten du espainol-euskaldun eta frantses-euskaldunen artean. Euskal Herrian euskarak elkartzen duena, auzoko bi erdarek zatitzen dute. Erdara horiek hainbat euskaldunen etxeko sukalderainoko bidea egina dute eta, ez gutxitan, norberaren kolkorako barne-mintzoa izaterainokoa ere bai. Hortik, euskararen hiztunen artaldea galbide arriskuan dago: Espainia da otsoa eta Frantzia azeria.
Espainiako hizkuntzen ofizialtasuna ere euskararen hondamendi eta galeratik kudeatzen du Espainiako hizkuntzakeriak. Espainiako Konstituzio Legeak, gaztelaniaz gain, Espainiako gainontzeko hizkuntzak ere, bakoitza bere Autonomia Erkidegoan, ofizialak izango direla dioen arren, Espainiako hizkuntza nazionalismoak, lurraldeetako hizkuntzen ofizialtasuna gutxiesteko, «koofizial» hitza asmatu du herritarren aurrean Espainiako lurraldeetako hizkuntzen ofizialtasuna bigarren mailako bihurtzeko eta gaztelaniarena lehentasunezko ofizialtasuna dela aditzera emateko. Hori bakarrik ez, euskararen kasuan, Espainiako hizkuntzakeriak euskararen ofizialtasuna mugatu, murriztu eta hesitu egin du Nafarroan. Euskara Nafarroa osoan ofiziala izateko ebazpena onartu zuen Nafarroako Legebiltzarrak 1980. urtean, Nafarroako Foru Erkidegoa osatzeko legea izango zenaren oinarriak sinatzean. Nafarroako Legebiltzarrak ordezkaritza bat bidali zuen lege proposamena Madrilen defendatzeko; baina itzultzean euskara «eremu euskaldunean» baino ez zen ofiziala. Horregatik, Nafarroako herritarren % 10ak bakarrik du euskara ofiziala, 65.000 nafarrek besterik ez. Espainiako hizkuntza nazionalismoaren aizkorak Madrilen egindako kimaketak euskaren arbola adaxkarik gabe, hostorik gabe eta arnasbiderik gabe utzi zuen 600.000 nafarrentzat.
Irakaskuntza da Espainiako hizkuntzakeriaren beste gudaleku bat. Inperialismo linguistikoak ez du sekula onartzen gazteleradun elebakarrak elebidun bihurtu behar izatea. Bidezko eta legezko iruditzen zaie euskaldunek gaztelera ikasi behar izatea, baina alderantziz dena da inposizioa, zapalkuntza, diskriminazioa eta bidegabekeria. Euskara ez ikasteko eskubidea aldarrikatzen dute, analfabetismorako eskubiderik balego bezala, matematika ez ikasteko eskubiderik balego bezala, ezjakintasunerako eskubiderik balego bezala. Ezjakintasunak euskaraz egitea ezinezko bihurtzen du, bi hizkuntzen arteko berdintasuna ezinezko bihurtzen duelako; eta, horregatik, euskaldunen oinarrizko hizkuntza eskubidea ukatzen duen pribilegio zapaltzailea da. Ezjakintasuna liskar iturri ere bihurtuta daukate Espainiako hizkuntzakeriatik, herri-administrazioan euskararen ezjakintasunarentzat lanpostu gehiago, funtzionario gehiago, eskatuz. Azkena Nafarroan gertatu da: euskararik irakatsi ezin duten irakasle lanpostuak sortu dituzte.
Munduaren zilborra direlakoan, hizkuntzarekin futbolarekin bezala jarduten dute Espainiako hizkuntzakeriatik: Zergatik jokatu Euskal Selekzio kaskarrarekin munduko txapeldunarekin jokatzeko aukera izanda? Eta futbolarekin euskararekin bezala gertatzen da: «euskaldunen selekzioari» oztopo guztiak jartzen dizkiote aurrera ez egiteko. Horixe bera da hizkuntzakeriak euskararekin duen jokoa.
Munduaren zilborra direlakoan, hizkuntzarekin futbolarekin bezala jarduten dute Espainiako hizkuntzakeriatik: Zergatik jokatu Euskal Selekzio kaskarrarekin munduko txapeldunarekin jokatzeko aukera izanda? Eta futbolarekin euskararekin bezala gertatzen da: «euskaldunen selekzioari» oztopo guztiak jartzen dizkiote aurrera ez egiteko. Horixe bera da hizkuntzakeriak euskararekin duen jokoa.
HITZA PDFan
Iruzkinen atala
