Oliba olioari buruz, sendagaien artean
Sotos farmazia dagoen lekuan, Francisco Ager Macazayren denda zegoen garai batean. Oliba olioa saltzen zuen bertan, eta, Ancoraren arabera, garai hartako inskripzioak aurkitu dituzte farmazia eraberritzeko egiten ari diren lanetan.
1921eko Corpus Christi eguneko prozesioa, Ager dendaren aurrean. (Argazkia: Kutxateka) 
Zeresana ematen ari dira azken egunotan Sotos farmaziako lokala eraistean agertu diren inskripzio batzuk. Francisco Ager Mazcarayren denda zaharrari dagozkion iragarkiak dira. Zaragozako enpresari honek oliba olio bulego bat ireki zuen Bulebarreko 2 zenbakidun eraikinean, eta 1922an eraikin beraren kontrako angelura lekualdatu zuen bulegoa, Bretxako merkatuaren parera. Herrera auzoan xaboi fabrika bat ere bazuen Agerrek, eta El Campeon izenarekin merkaturatzen zuen.
Ancoraren arabera, enpresak beste salmenta gune bat zuen Donostian —San Martin kaleko 23 zenbakian—, eta baita hainbat sukurtsal ere Gipuzkoan, hotelak, komunitateak eta jatetxeak hornitzen zituztenak. Harlanduzko fatxadak gorriz margotu zituzten, eta erakargarri komertzialak, berriz, horiz errotulatu zituzten. Baoak zurez markoztatuta zeuden, eta Sarriegi plazako izkinan negozioaren entseina jarri zuten: olio botila handi bat.
1933an, Sotos botikariak alokatu zuen lokala, eta hilean 300 pezeta ordaintzen zituen lokalaren truke. Lokalaren erabateko eraberritzea Jose Manuel Aizpuruari enkargatu zion, Donostiako Klub Nautikoko egilekidea eta Espainiako abangoardia arkitektonikoaren liderra, altzarien eta merkataritza establezimenduen diseinatzaile gisa ere oso ezaguna zena. Desagertutako establezimendu zaharren egilea ere izan zen Aizpurua, hala nola Madrid kafetegia, Sacha gozotegia edo Yacare taberna.
Botikako errotulua, Bauhauseko tipografian oinarritua, Agustin Ansa kartelgile donostiarrak egin zuen. “Farmazia hau bitxi arrazionalista bat zen, Alberto Sotosek maitasunez zaindu zuena 2021ean hil zen arte, bere ondare balio apartaz jabetuta”, azaldu du Ancorak.
Farmaziaren zaharberritzea
Ancorak Soto farmaziaren zaharberritzea deitoratu du. Donostiako Parte Zaharraren atarian dagoen farmazia horrek 90 urte eman ditu hasierako diseinuarekin, Ancoraren arabera, “bere ondare balioaz jabetzen ziren jabeek zaintzen” baitzuten. Azken asteotan, ordea, egungo estandarretara egokitu dute eta zaharberritzen lanek goitik behera aldatu dute 1933an inauguratu zuten komertzioaren jatorrizko itxura.
Besteak beste, garaiko tipografia zuen kanpoalde bakunari egiten dio erreferentzia Ancorak, marmolaren ordez, kareharria jartzea proposatzen baitu proiektuak. Era berean, zuraren ordez xafla metalikoak jarri eta jatorrizko kolore berdea beltzez ordezkatu nahi dutela azaldu dute zabaldutako oharrean.
Ancoraren arabera, zaharberritze hori “eraikinak babesik ez izatearen” emaitza da. Azaldu dutenez, Ancorak babestutako eraikinen artean sartzeko eskaera egin zuen, eta gabezia horri erantzunez, “Hirigintzako zinegotziak uda honetan ziurtatu zuen saltoki historikoen erreformak zainduko zituela”.
Ancorak esandakoari erantzunez, udaleko iturriek nabarmendu dute Nekane Arzallus Hirigintza zinegotzia “adi” egon dela, egon behar zuen moduan: “Ancorak dio Arzallus adi egongo zela saltoki historikoak berritzean, eta horrela egon da. Izan ere, adi egon izan ez balitz, ez luke Gipuzkoako Foru Aldundiaren txostena izango, eta ez litzateke kanpoaldea saltoki historikoak zuen moduan utziko (letra tipografia eta guzti), baina material berriekin”.
Kanpoaldea, berdin
Hala ere, itxura aldaketa hori ez da betirako izango, aldundiak lanak egiteko baimenean baldintza gisa jarri baitu kanpoaldea orain arte zegoen moduan uzteko. Izan ere, farmazia ez dago Eraikitako Hiri Ondarearen Babeserako Plan Berezian (EHOBPB), baina bai hiriko Monumentu Multzoaren barruan, eta, beraz, aldundiaren baimena behar da lanak egiteko.
Horrela, udaleko iturrien arabera, “farmazia oso zaharkituta zegoen, eta jabeek berritu nahi zuten. Horretarako hainbat baldintza bete behar dituzte, eta hala egingo dute. Gauza da, edozein obra txiki egin nahi bazuten baimena lortzeko zaila izango zutela, izan ere, ez zen irisgarria eta horrek obra handiago bat egitea behartuko lituzke. Horregatik, erabaki zuten farmazia eguneratzea, baina beti kanpoaldea betiko itxurarekin mantenduta”.
